Monday 19 August 2013



“A pawi lo, a pawi lo”

(Khawhar/mangang-te pual)


{'Kohhran Chanchinbu'-a la tihchhuah tur a nih avangin, eng hmang maha lakchhawn phal a nilo}         
                                                                                                          
    Rev. K.Lalzarliana



I beisei loh thil eng emaw i chunga lo thlen chang hian i rilru tih manganin a awm thin em? Thlamuanna leh innghahna atana i hman thin ten rin loh kara mual an liam san leh si che avanga rilrua hliam tuar, a ruka vanduai chuang bika inhriatna te hian i nun eng tia nasain nge a vuak chauh thin? I kiang vel amite hriat ve atana i duh loh, a ruka mal leh khawhara awm tirtu che i chunga thil thleng danglam tak avangte khan beidawng leh lungngaiin eng tia nasain nge  mittui i lo sen tawh le?



Horatio G.Spafford-a, mi hlawhtling, mi hming tha, tlanghriat hlawh leh Pathian tih bawk si etc mahse vanduaina nasa takin a tlakbuak avanga tawrhna nasa tak tawk si chanchin hi i hre fo tawh maithei. A chanchin leh a chunga pathian khawngaihna ropui tak lo thleng chanchnchin hian, Vanduaina leh lungngaihna tia i vuah i chunga tawrhna lo thleng thinte laka kawng eng emaw zawng taka a tanpui theih ngei che beiseiin, he thu ziak hi ka han buatsaih a ni.



Horatio G. Spafford-a chanchin
Chicago lawyer, Horatio G. Spafford-a, hi October 20, 1828-ah North Troy, New York-a piang a ni a. A chanchin hretute chuan October 16, 1888-ah malaria vangin Jerusalem-ah a thi niin an sawi bawk awm e. Chicango khawpui-a sumdawng leh lawyer hlawhtling bera an sawi thinte zing a mi a ni a. A sumdawnna leh a hna (lawyer) avang chauha mi hriat hlawh a ni mai lova, a hun laia thuhriltu lar tak - D.L.Moody-a tanpuitu langsar leh a thian tha berte zing ami anih vangte pawh niin an sawi thin.

Nupui hmeltha leh fel tak Anna a neih bakah, fanu leh fapa duhawm tak tak 5 a nei a. Vantlang chung lama leng,  chhungkaw khawsak chungchanga harsatna nei lo, mi hriat hlawh khawpa hnaa rinawm leh hlawhtling a ni. He tiang khawpa dinhmun duhawm luah mektu tan chuan khawvel hi a nuamin a mawi zual ngawtin a rinawm.



Mangannain a tlakbuak ta

Malsawmna tinreng chhir a ‘thil tha’ zawng zawng(?) nen thlamuang taka ni leh thla a chhiar mek lai chuan 1870 kum lo inher chhuak chuan amah leh an chhungkaw nun sawi danglam sak vek tur manganna leh tawrhna rapthlak a her chhuahpui tan ta. An fapa neih chhun chu vun natna (scarlet fever) avangin he mi kum hian a thi a.  Lusun leh khawhara an indawm kun mek lai, an mittui pawh a la hul bik lovang tihah chuan, natna leh thihna tluk thawthang vanduaina rapthlak, kangmei chuan a nunah nghawng danglam tak a thlen leh ta a ni.



Spaffort-a hian Michigan dil kama real estate-ah sum tamtham tak peipungin, sumdawnna thil bakah, in leh lo thil hlu tak tak eng emaw zat a nei a. Amaherawh chu a chunga vanduaina belhchhah tur hian 1871 kum-ah chuan “Chicago Kangmei” tia an sawi thin ‘in kang rapthlak em em’ chuan, amah mai bakah, he hmuna sum peipun lama ihnamhnawih zawng zawngte hausakna leh ro hlute chu darkar tlemte chhungin engmah lovah a chan sak ta a ni.



He vanduaina an chunga thlengin an chhungkua nasa taka a ngawng lai hian, Spaffort-a chuan England-a holiday hmang turin a nupui fanau (fanu pali) te chu hruai mai thain a hira a. Chawlh hman an mamawh hrim hrim bakah, a thiantha tak - D.L.Moody-a( he tih mek laia chanchintha hrila Britain ram dung leh vang fanga nasa taka beihpui thlak mek) chuan puih a mamawh vang pakhata he chawlh hi hman tum pawh an ni awm e.



Tichuan November 1873 kum chuan French Meilawng, ‘Ville de Hare’ an tihah chuan New York panin Atlantic tuipui hrut chhuakin an chhungkua a zin an rilruk ta a. Amarawh chu an chhuah dawn darkar-ah a sumdawnhna thil avangin Staffod-a chu a khawtlai a ngai ta tlat mai. An  zin tur pamtul ngawt ai chuan tiin, remchang hmasa bera zui ve nghal tura ruahmanna dang siamin a chhungte chu  zin  tur chuan thutlukna siamin a tir liam ta a, a ni erawh chu Chicago-ah a kir leh ta a ni.



A chhungte a thlah liam atanga ni 9 emaw lek a liam hnu chuan Spafford-a chuan a nupui hnen atangin thirhrui tawite hriatthiam harsa tak - ‘Chhanhchhuaha awmchhun’ tih chu a dawng leh ta tlat mai. Thil awm dan an chhui chiang thuai thuai a, a nupui hnen atanga thirhrui a dawn chhan chu hetiang hi a ni tih a hre chhuak ta;


November ni 2, 1873  chuan a nupui fanaute a chuan tirna lawng ‘Ville de Havre’ leh lawng dang, English lawng lian- ‘The Lochearn’ an tih chu tuipui-ah insuin, ‘Ville de     Havre’ chu minute 12 chhung lekin  a chhunga chuang mi 226 nen tuipui-ah a pil ta mai      a. Anna (Spafford-a nupui) leh a fate 4; Annie, Maggie, Bessie leh Tanetta te chu lawng         chhuatah thlaphang taka an thut lai chuan tuifawn nasa tak an chunga lo thleng thut chuan   an nu angchhung ata a la bo ta a ni.



A nupui Anna chauh chu, chu chhiatna rapthlak tak ata, afate zinga chhanchhuaha awm chhun chu a ni a. Nikhaw hre lo a hun eng emaw chen a awm hnu, a lo harh chhuah leh chuan ‘chhan tha tak avanga him i ni chiang mai’ tia amah chhanchhuaktute tawng pawh a hre hial a ni awm e.



A pawi lo, a pawi lo…tiin a au chhuak ta

Chhiatna rapthlak tak dangin an chhungkua a  deng leh a ni tih a hriat veleh Spafford-a chu, a nupui lusun hnem tur chuan New York panin lawng bawkin a chhuak ve ta a. Chu a zinkawng chu a tan a khawhar thlak ngawtin a rinawm.



Ni eng emaw chen tuipuia an thang hnu chuan, Lawng captain chuan spafford-a chu lawng chhawng chung  lama ko chhovin he thu hi a khunkhan takin a hrilh ta a, “ Ngunthluk takin kan chhut a, tunah tak hian lawng pilna lai tak kan thleng mek niin ka hria, tuipui hi mail 3 laia thuk a ni” tiin. He thu a hriat lek phei chuan Spaffort-a hian na ava ti dawn em. Chin hriat loh leh tanpuitu pawh nei lova a fate tuipuiin a lem zawh dan chanchin hriat leh an pil bona hmun zawh hi tupa mahin nuam titakin an zawh hauh lovang.



Mahse, chu thu captain-in a hrilh hnu chuan ngawi rengin  lawng chhunga a room-ah lutin, pen a la a he hla ropui em em hi tiang hian a ziak chhuak ta a ni.



1.         Thlamuanna ten ka nun tui ang  bual velin,

            Mangan tui fawnin  nuai mahse;

            Eng Khuarel  thleng se, hei hi hril zel ka nuam,

            Ka lungawi, A  pawi lo, a pawi lo.

                        A pawi lo, ka lungawi,

                        A pawi lo, ka lungawi, a pawi lo.



2.         Setan kut tuarin, fiahna pawh lo thleng se,

            Thlamuantu thutiam nghet ka nei;

            Kristan min tuar sak, Ka chauh zia a hriatin,

            Ka thlarau tan a thisen a far.



3.         Sualna, aw, ka thinlung zawng zawng fan chhuaktu,

            Sualna, aw, ka pum  tibuaitu;

            A khengbet ta e, Kross-ah, ka zalan ta,

            Ka thlarau, Fak rawh (i)Lalpa Pathian.



4.         Ropui leh lawmna chuai thei lo ka (la)hmu ang,

            Van chum ten a hun an puang ang;

            Van dar an khawng ang, lawmna kim ka chang ang,

            Chuai thei lo, Lawmna kim, lawman kim.




(KHB Hla bu a :”Khawvel hrut chhuak i la,Lal Isua ang hi” thluk kha a ni. Hla bu a mi nen chuan lehlin dan a inpersan ta deuh. Zo tawnga (zaipawl?) sak theih turin ka thiam ang angin kan dah(let) ve ngawt a. aphawk chhuak zo lo hle).


He hla hi, a thinlunga Pathian thu lo thleng  IILalte 4: 26 behchhana a ziah a ni a.

II lalte 4: 26ff thu chu hetiang hi a ni;

(Elisa leh Sunem nu hausa): “Sunem khua a Elisa a zin tumin, he Sunem nu-hausa nen hian an intawng a, tichuan Elisa chu chaw eiah a sawm ta a. Pathian mi a ni tih an hriatin an nupa chuan  Elisa  zin changa a chawlh fo nan tiin in sak sak an rawt a. Elisa’n an lainat zia a hriat chuan eng emaw tih sak ve ngei a duh a, tihsak tur a hriat mang loh hnuah thil pakhat hriat chhuah an nei ta. ‘Fapa reng reng an nei lo’ tih hi. Tichuan mal a sawm a, a kum leh maiah chuan fapa an nei ta. Amaherawh chu, buh seng laiin chu naupang chu a lu a lo na ta a, rei lote-ah a nu malchungah chuan a thi ta mai a. A nu chuan Pathian mi khumah chuan mut-in Elisa awmna lam hmanhmawh takin a pan ta a ni. Ral khat atanga Elisa’n an lam pana Sunem nu lo kal a hmuh chuan ‘Sumem nu dam leh dam lo thu te, a Pasal leh naupang an dam leh dam loh thu” te zawta lo va hmuak turin a chhiahhlawh chu a tir a. Elisa chhiahhlawhin chanchin an zawh chuan, a fapa thihna avang chuan a rilru namen lovin mangang mahse Sunemnu hian ‘engkim a tha e’ tiin a lo chhang a ni.


Spaffort-a pawh hian a fapa duh tak a chan a, kangmeiin a in leh lo a mang sak vek bawk a, chutiang vanduaina an chunga a thlen mek lai chuan accident rapthlak tak avangin tuipuiin a fate a lem zawh sak leh ta a ni. Hengte avang hian eng anga nasain nge a rilru tih manganin a awm ang tih tuman kan hriatpui lo. Amaherawh chu hei hi erawh a testimony atangin kan hria, chu chu - a nun ram hian manganna vawrtawp tuar mahse, Pathiana a rinna chuan Sunem nu ang main “A pawi lo, a pawi lo” tiin a au chhuah tir ta a ni.



He hla hmang hian  i Nun-ah Lalpan thu sawi ve mawlh teh se.




                                                                                                                                    120813/01:23
,

PATHIAN RAM