Bible thu chiar tur : 2Korinth5:15-19; Galatia6:14-18.
Thuvawn : Chuvângin, in taksa duh zâwng in zawmna tûrin in taksa thi theiah chuan sualnain rorêl suh se. In taksa pêngte pawh fel lohna hriamhrei atân sualna hnênah pe phal hek suh u; amaherawhchu, mitthi zîng ata nung leh angin Pathian hnênah inpe ula, in taksa pêngte pawh chu felna hriamhrei atân Pathian hnênah pe phal zâwk rawh u (Rom 6:12-13).
1. THUHMAHRUAI:
Kan bible hi a bul atanga a tawp thlengin ‘thil siam thar’ emaw ‘siam tharna’ chanchinin a khat vek emaw tih mai tur a ni. Bible hi Pathian thil siam thuin a intan a (Gen 1:1ff), lei thar leh van thar siam thuin a tawp lam khar a ni (Thup 21:1ff). He titaka pawimawh a nih avang leh Paula zirtirnaah pawh thupui pawimawh tak a nih avangin; tuntumah hian kan zir dawn a. Siam thar lehna awmzia leh a kaihhnawih thil dang kan tarang hmasa ang a. Siam thar lehna rah te, siam thara awmte nihna leh awm dan tur bible atanga kan hmuhte kan tarlang bawk ang.
2. SIAM THAR LEHNA:
Paulan, “Mi tupawh Kristaa a awm chuan thil siam thar a lo ni” (2Kor 5:17) a ti angin, siam thar lehna hi ‘Kristaa awm’ atanga intan a ni. Krista chu ‘mitthi zing ata kaihthawha awm’ kha a ni a (Rom6:4). Chu mi ‘rinna avanga felna’ nei apiangte chu ‘Krista awm te’ an ni (Phil3:9).
Paula chuan, “A thihna anpuiin amah nen kan inzawm tawh si chuan, a thawhlehna anpui pawhin kan inzawm bawk ang. Heng hi hria i la; kan mihring hlui chu a hnenah khenbehin a awm ve ta, sual pu taksa chu tihborala a awm theih nan, tun achinah sual bawiha kan awm lohna turin. Tupawh thi tawh chu sual lakah a chhuak tawh si a. Tin, Krista hnenah kan thih ve tawh si chuan a hnenah kan nung ve bawk ang tih kan ring a ni” (R0m 6:6-8) a ti a. Kristaa awm, siam thar lehna changte chu – Krista khenbehna te, a thihna te, phuma a awmna te, a tawhlehna nun rinnaa tawmpuitute an ni. Tho leh Krista chu an mahniah a nun tawh zawk avangin (Gal2:20); chu nun thar chuan ‘mi tharah’ siamin ‘siam thar lehna changtu emaw tawmpuitu emaw, siam thara awm te’ an lo ni ta thin a ni.
A awlsam leh hriat nuam zawkin, siam thar lehna chu; miin Isua a Lal leh Chhandamtua a pawm avanga mihringa Pathian Thlarau lo theng avanga awm a ni. Tin, Mi hring thar chu; ‘Thlarauva pian tharna’ a ni a, ‘Pathian fa nihna’ a ni a, ‘van khua leh tui mi nihna’ leh, Isua hnung zuitu nihna thar a ni.
3. SIAM THAR LEHNA LEH A KAIHHNAWIH THIL DANG:
i) A tlukpui tawngkam dang: Siam tharlehna chuan a tlukpui sawina tawngkam dang a nei a, chungte chu; nung (Gal2:20) tih te, nun thar (Rom6:4) tih te, mihring thar (Eph2:15; 4:24; Kol3:10) leh, siam tharna silna (Tita3:5) tih te a ni.
ii) Serhtan nena khaikhinna: Siam thar lehna hi serhtan nen khaikhin a ni a (Gal 6:15). Galatia rama mi thenkhat chu ringtu an lo nihin Juda ringtu mi thenkhat chuan serhtana awm turin an tur thin. Dan zawh famkimna atan leh chhandamna miin a chan theih nan chu chu pawimawhin an hria a. Mahse, Paulan chu chu chhang letin, ‘Serhtan leh serhtan loh hi Dan zawh famkim nan emaw chhandamna atan eng tihna mah a ni lo, siam thar lehna hi a pawimawh zawk’ a ti a ni.
iii) A hrin chhuah thil thar: Siam thar lehna chanchin zirtute chuan siam thar lehnain ‘thil thar a hrin chhuah pathum (3)’ awmin an hria a, chungte chu; a) Hun thar a piang a, b) Indaidanna bang tih bovin a awm a, c) Zalenna a thleng tihte a ni.
4. SIAM THAR LEHNA RAH:
Miin siam thar lehna a chanin thlarau lamah hlawkna nasa tak a awm a, chu chu siam thar lehna rah kan ti a. Chu tiang ‘rah’ siam thara awm ten an chan chu hengte hi a ni;
i) Kristaa Isuaa awm (siam thar lehna chang) te tan chuan thiam loh chantirna reng a awm tawh lo (Rom8:1).
ii) Krista Isua nunna chu an nunna a nih tawh avangin (Gal2:20), Krista Isuaa nunna Thlarau dan chuan sualna leh thihna dan ata chu a ti chhuak tawh (8:2).
iii) Siam thar lehna dan anga awm apiangte chungah chuan ‘remna leh khawngaihna awm rawh se’ (Gal6:15) tih a ni.
iv) Mi hring thar (siam thara awm) chuan pawl hnihte chu pum khatah a siam avangin – inremna a siam thei (Eph2:14-15).
v) Siam thar lehna changte chuan Pa hnena luh theihna an nei (Eph2:18).
vi) Siam thar lehna changte hi ‘mi khual leh mi cham’ mai tia koh an ni tawh lova, mi thianghlimte nen tual khat an nih bakah, ‘Pathian chhungte’ tia koh an ni (Eph2:19).
vii) Siam tharna chang tawh awmkhawmhote chu ‘tihkoh leh zawlneite lungphum chunga sak, Thlarauva Pathian awmna tura remkhawm’ tih an ni (Eph2:20,22).
viii) Hriat famkimna nei turin, a siamtu anpui anga siam thara awm mek an ni (Kol3:10).
ix) A khawngaihna ang zia zela chhandam an ni (Tita3:5).
x) Siam thar lehnaah chuan - a hlui a ral a, a tharah a chang (2Kor5:17).
5. SIAM THARA AWMTE NIHNA LEH AWM DAN TUR:
Siam thar lehna leh mihring thar chanchin zirtu J.R Levison (JR Le-vi-son-a) chuan siam thara awmte nihna tarlangtu bik kawng hnih (2) awmin a hria a, chungte chu kan tarlang ang a, a dawtah Paulan siam thara awmte nihna leh awm dan tur a tarlante kan en zui ang.
i) Inremna: Siam thar lehnain a ken tel emaw a zuitu langsar tak chu inremna a ni. Chu chu Pathian nena inrem lehna leh mihring leh thil siam dangte nen pawha inremna a ni. Siam thar lehna chu ‘inrem lova lo awm tawhte’ Kristaa inrem lehnain a awm tir, inremna avanga lo awm a ni (Gal6:15; Eph 2:11-22; Kol 3:10-11).
Siam thar lehna chang zawng zawngte pawh ‘Krista aia palai’ nihna pek niin; ‘inremna rawngbawl hna’ pawh kawl tir an ni a. Chanchin Tha an hril huna an thuchah bulpui tur zinga pakhat pawh inremna thu bawk a ni (2Kor 5:11-20).
ii) Khawvel dan ang hnawlna: Pathian nena inremna hi ringtuin khawvel dan a hnawlna atanga lo intan a tih theih a. Siam thar lehnaah chuan inremna leh inpumkhatna dan thar (new standard) chuan nun dan hluia (old standard) thil fel lo zawng zawng a thlak a. Tun hmaa mimal inhuatna leh inkhinna te, khawvel dan anga inteh thinna zawng zawng te, adt pawh tih bovin a awm a ni.
Jentail ten rilru lawi lo an pu anga put ve a rem lo va…”In hmanlai awm dan kawnga mihring hlui, bumna chakna anga chhe deuh deuh kha hlip thla u la, in rilru thlarauah chuan a tharin lo awm u la, mihring thar, thutak felna leh thianghlimna Pathian anga siam khan inthuam bawk u la” (Ehp4:22-24) a ti a. Siam thar lehna chuan nun hlui hnawlin nun thara nun (Kol3:5ff) a phut a ni.
Paulan siam thara awmtawhte nihna leh awm dan tur a tarlante lo en zui i la;
iii) Nun thara nungte chu – sual lam kangah thi tawhah an inruat tur a ni a; Pathian lam kawngah chuan Kristia Isuaah nungah an inruat tur a ni (Rom6:11).
iv) Takasa duh zawng zawm turin taksa thi theiah chuan sualnain ro a rel tawh tur a ni lo (Rom6:12).
v) Taksa pengte pawh fel lohna hriamrhei atan pek loh tur a ni a. Mitthi zinga nung leh angin Pathian hnenah pek zawk tur a ni.Tin, taksa pengte pawh chu felna hriamhrei atan Pathian hnenah pek zawk tur a ni (Rom6:13).
vi) Thil hmuh theihte en lovin, thil hmuh theih lohte an en zawk tur a ni (2Kor4:18).
vii) Taksa peng leia awmte tih hlum thin tur a ni a. Tauhna te, thinurna te, huatna te, sawichhiatna te, tawng zahmawhte an ti bo tur a ni (Kol3:5,8).
viii) Pathian mi thlan, mi thianghlim leh duhtakte angin; lainatna thinlung te, ngilneihna te, inngaihtlawmna te, thuhnuairawlhna te, dawhtheihnatein an inthuam tur a ni (Kol3:12).
ix) Siam thara awm tawhte chu - tu chungah pawh thu pawi an neihin; indawh tawna inngaidam tawn tur an ni a; Lalpan a ngaidam angin mi dang pawh an ngaidam ve tur a ni (Kol3:13).
x) Hmangaihna silhfen an inbel tur a ni a. Krista thlamuanna chuan an thinlungah ro relin, pum khata awmin, lawm nachang an hre tur a ni (Kol3:15).
xi) Fakna hla te, Pathian hla te, thlarau lam hlatea inzirtira inzilh tawn tur an ni a. Thinlunga khawngaihna nei chunga Pathian chu hla sak sak thin tur an ni (Kol3:16).
xii) Thusawiah emaw, thiltihah emaw lawmthu sawi chunga Pathian hminga ti vek tur an ni (Kol3:17).
6. KHAIKHAWMNA:
Kan zirtawhte hi he tiang hian lo khaikhawm i la;
i) Siam thar lehna hi hetiang hian a hrilhfiah theih:
a) Siam thar lehna chu ‘Kristaa awm’ atanga intan a ni a. Krista rinna avanga felna nei apiangte chu ‘Krista awm te’ an ni (Phil3:9).
b) Kristaa awm, siam thar lehna changte chu – Krista khenbehna te, a thihna te, phuma a awmna te, a tawhlehna nun rinnaa tawmpuitu te an ni.
c) Tin, miin Isua a Lal leh Chhandamtua a pawm avanga Pathian Thlarau lo thengin siam thar lehna hi a awm tir a. Siam thar lehna chu; ‘Thlarauva piantharna’ a ni a, ‘Pathian fa nihna’ a ni a, ‘van khua lehtui mi nihna’ leh, Isua hnung zuitu nihna thar a ni.
ii) Siam tharlehna chuan a tlukpui sawina tawngkam dang a nei a, chungte chu; nung (Gal 2:20), nun thar (Rom6:4), mihring thar (Eph2:15; 4:24; Kol3:10) leh, siam tharna silna (Tita3:5) te a ni.
iii) Siam thar lehna chuan ‘thil thar hrin chhuah’ a nei a, chungte chu; a) Hun thar a piang a, b) Indaidanna bang tih bovin a awm a, c) Zalenna a thleng bawk. Hengte hi siamtharlehna rah tiin an sawi bawk a. Bible chuan hei aia chip chiarin a tarlang thung.
iv) Siam thara awmte nihna leh awm dan tur Paula zirtirna atanga kan hmuhte pawh kawng hrang hranga tarlan a ni.
SAWIHO TUR:
Siam thar lehna chang tawh, siam thar lehna chang lo ang maia awm hi kan ramah/zofate zingah mi tamtak kan awmin a lang a. Chutiang awm dan dik lo nia kan hriat, kan ngaihmawh deuh deuhte thawh khawm ni se.
ZIRLAI PUITU: Nil.