Saturday, 15 November 2025

BIBLIOGRAPHY OF TIRHKOH PAULA CHANCHIN LEH A ZIRTIRNA

 

Note: BCM Sunday School, Senior B Zirlai Bu 'TIRHKOH PAULA CHANCHIN LEH A ZIRTIRNA' , 2025 zirlai-ah hian LEHKHABU RAWNTE (Bibliography) an telh hmaih a. Hei hi Submit vek hnua a Bu chhuah tura buaipuitute tihsual palh niin a lang a. Zirlai tawp ber ZIRLAI 33-NA post tawh hnu hian kan dah zui veleh a ni.


LEHKHABU RAWNTE

1.     Hawthorne Gerald F, Ralph P. Martin, Daniel G..Reid, Dictionary of Paul and his Letters. Illinois: Intervarsity Press, 1993

2.      Buttrick George Arthur, et.al, The Interpreter’s Dictionary of the Bible. New Rork: Abingdon Press, 1862.

3.       Benton William, Encyclopaedia Britannica Vol 17. Chicago: Encyclopaedia Britannica, INC, 1972.

4.       Kuhatschek Jack, Paul: His Life and Teaching. U.S.A, Intervarsity Press,1984.

5.       Goodwin Jerome Cameron, Paul and his Teachings. New York: Bible and Tract Society, 2007.

6.       Tunchapbo, Jesus Tradition in Paul and Pauline Circle. Kolkata: SCEPTRE, 2015.

7.       Wright N.T, Paul: In Fresh Perspective. Minneapolis: SPCK, 2009.

8.       ___________, The Teachings of Paul Based on the Cornerstone Teachings of Jesus Christ. Australia: International Pty.Ltd, 2012.

9.       Rao O.M, A Brief Study of Paul and his Epistles. Delhi: ISPCK, 2011.

10.   Finlan Stephen, The Apostle Paul and the Pauline Tradition. Bangalore: TPI, 2009.

11.   Sircar Subhro Sekhar, Paul’s Theology of Mission to the Nations in Romans. New Delhi: Christian World Imprints, 2017

12.   Schreiner Thomas R, Paul Apostle of God’s Glory in Christ: A Pauline Theology. Illinois: Intervarsity Press, 2001.

13.   Wright N.T, What Saint Paul Really Said?. Michigan: Lion Publishing plc, 1997.

14.   Ramsay W.M., St. Paul the Traveller and the Roman Citizen. London: Hodder and Stoughton, 1898.

15.   Conybeare W.J., J.S. Howson.,The Life and Epistles of St. Paul. Michigan: Grand Rapids, 1987.

16.   Decaux Alanin, Paul: Least of the Apostle. Mumbai: St. Paul Preaa Training School, 2008.

17.   Bermejo Luis M, Paul Missionary, Mystic, Martyr. Gujarat: Angelo Vaz, SJ., Anand Press, 2007

18.   Mahshall I.H., A.R.Millard., J.I. Packer., at. Al, New Bible Dictionary. Leicester: GS Books, 2018.

19.   McKnight Scot., Joseph B. Modica, The Apostle Paul and the Christian Life, Bangalore: Theological Publication in India, 2017.

20.   Dunn James D.G, The Theology of Paul the Apostle, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company, 2006.

21.   Carson D.A, Moo Douglas J, An Introduction to the New Testament,  Michigan: Zondervan 2005.

22.   James D. G. Dunn, The New Perspective on Paul, Michigan: William B. Eerdmans Publishing Company Grand Rapids, 2005.

23.   Paul R. Schmidtbleicher, Law In The New Testament (Unpublished paper, presented  at the 2003 CTS Teaching Pastors Conference, San Juan Capistrano, California).

ZIRLAI 33-NA: PATHIAN THILSIAM DANGTE

 Bible Thu Chiar tur : Rom8:18-25

Thuvawn         : Lei leh a chhunga mi zawng zawng hi Lalpa ta a ni si a (1Korinth10:26).


1. THUHMAHRUAI: 

Paula zirtirna; zirlaibu-a kan hmuh thenkhatte hi, bible-a thu ziak leh a zirtirna kan hmuh tam dan azira - pawimawha ngaih leh, chu mi avanga thlante an ni nual hlawm a. Pathian thilsiam dangte chanchin zirtirna erawh - a tlem hle nain; tunlai hunah kan chenna khawvel (environment) humhalh inzirtirna leh, nunna nei hrim hrim leh an chhehvela thil awmte inkungkaih dan (bionetwork/biosphere/eco-system) zirna, hriatthiampuina  leh, pawisak inzirtirna te kan mamawh chho zela a lan avangin he thupui hi thlan a ni thung a ni. 

Tichuan he zirlaiah hian – Thilsiam dangte hrilhfiahna te, thil siam dangte pawimawhna leh an dinhmun te, thil siam dangte tih khawlohva an awm dan leh a nghawng te,  thil siam dangte beiseina thentu chu Pathian fate kan nih thu te kan zir dawn a ni.

2. THIL SIAM DANGTE:

‘Thil siam’ tih tawngkam hi Paula lehkhathawnah tlemte a awm a, chungte chuan awmze hrang pathum (3) an nei;

i) Thil siam pakhatna: Hei hian Pathian thil siam zawng zawng; mihring leh thil dang – nunna nei leh nei lo a huam a (Rom8:18,20,21,22,39; Kol1:15,23; 1Tim4:4).

ii) Thil siam pahnihna: Hei hian thil siam awm tawh sa ni lo a thara siam a kawk a (2 Kor5:;17).

iii) Thil siam pathumna: Hei hian siam chawp thil eng emaw a kawk thung (Rom9:20).

Paula zirtirnaah ‘Thil siam dangte’ chanchin hi a bikin a awm hran lo. Amaherawhchu, mihring chauh ni lo Pathian thil siam dang huap vek tura Paulan thil a tarlanin ‘thil siam pakhatna’ tawngkam hi a hmang thin a. Chu chuan ‘mihring leh thil dang – nunna nei leh nei lo’ a kawh avang leh, mihring chauh ni lo, thil siam dang zawng zawng kawk bik tura he tawngkam hi  a hman thin a avangin, ‘thil siam pakhatna’ tawngkam hmanna hian ‘thil siam dangte’ a kawk bik a tih theih a. Chu chuan ‘Pathian thil siam dangte’ hi Paulan a ngaihsakin a zirtirnaah pawh a ngai pawhmawh tih a ti chiang a ni.

3. THIL SIAM DANGTE PAWIMAWHNA LEH AN DINHMUN: 

Paula chuan thil siam dangte pawimawhna leh an dinhmun he tiang hian min hrilh;

i) Thil siam dangte chu Pathian atanga chhuak, a ta leh a rorelna hnuaia awm an ni: “Khawvel leh a chhunga thil zawng zawng siamtu chu lei leh van lal a ni” (Thirh17:24) tiin kan hmu a. Thil siam dangte hi Pathian atanga chhuak, Pathian ta leh a rorelna hnuaia kunte vek an ni. 

ii) Thil siam dangte hi Pathian ropui zia puanchhuahna an ni: “A thil hmuh theih loh (a chatuan thil tihtheihna leh a Pathian zia chu) khawvel siam tirh ata fiah taka hmuhin a awm a, thil siamah chuan a lang a ni” tiin Pathian thil siam dangte chanchin kan hmu a (Rom1:20). A thil siamte hmangin Pathian thiltihtheihna leh ropuina chu puan chhuahin a awm thin a. Thil siamte chu Pathian inpuan chhuahna an ni.

iii) Thil siam dangte chu ‘tha’ tih an ni: Paula chuan, “Pathian thil siam tinreng hi a tha si a” (1Tim4:4) a ti a. thilsiamte hi ‘tha’ tih an ni a, Pathian hmaah chuan tha lo reng reng an awm lo a ni.


4. THIL SIAM DANGTE TIH KHAWLOHVA AN AWM DAN LEH A NGHAWNG:

Thil siam dangte nihna leh dinhmun hmasa chu thain duhawm hle mahse; bawhchhiatna leh a nghawng chhiatna chi hrang hrangte avangin tih chereu leh tih khawlohvin an awm thin. Tih khawlohva an awm dan leh a nghawng kan hmuhte chu;

i) Thil lawilo thu thua awm tirin an awm: ‘Thil lawi lo’ hi mataiotes (ma-tai-o-tes) chu chu ‘mataios’ (ma-tai-os) atanga lo kal a ni. A awmzia chu; ‘ruak, engmah lo, rah chhuak lo, hman tlak lo, ngaihhlut tlakna awm lo,’ tihna a ni. Thuthlung Thar-a kan hmuh ‘thil lawi lo’ (mataiotes - Rom8:20; Eph4:17; 2Pet2:18) chuan – thil a nih tur ang ni phak lo, siam anih chhan hlen zo lova hlawhchham a kawk a. Thilsiam chu he tiang ‘thil lawi lo’ thu hnauaiah hian an awmin an kun a ni (Rom8:20).


ii) Chhiatna bawihah an tang: ‘Chhiatna’ chuan – khaw lo, rawih, chereu, chuai leh ral a kawk a. Thil a nih tur ang a nih phak tawh loh avanga - khaw lo, rawih, chereu, chuai leh ral; chutiang dinhmun atanga ‘bawih ang maia’ chhuak thei lo leh tang a kawk a ni (Rom8:21).

iii) Rum leh nau vei na tuarin an awm: Hei hi a thawia thil sawina leh entirna a ni. Sam ziakah chuan thil siamte chuan; Pathian ropui zia tarlang in (Sam19:1), luipuite pawhin aw leh ri nasa tak an chhuah thei (Sam93:3). ‘Rum leh nau vei na tuar’ hian – tuarna nasa tak te, lungngaihna nasa tak te, beiseina thuk leh nasa tak te a entir a (Rom8:22) chu chuan chhiatna leh tuarna chi hrang hrang avanga thil siamte awm dan a tarlang a ni. 

iv Tuarna an chunga thleng zawng zawng lak atang chuan chhanchhuah  ngaiin an awm: Thil siamte chunga tuarna theng hi – thil lawi lo thu thu emaw awp behna hnuaiah awmna te, chhiatna bawiha tanna te, rum leh nau vei na tuara rumna te a ni. Heng lak atang hian chhuahna leh zalenna mamawh em emin an awm a ni (Rom8:19, 21). 


5. THIL SIAM DANGTE BEISEINA THENTU – PATHIAN FATE:

Paula chuan, “Thil siam zawng zawngte chuan beisei em emin, Pathian fate lo lanna chu an nghakhlel hle si” (Rom8:19) a ti a. He thu hian hun lo la thleng tur emaw, hun tawpa thil awm tur a kawk zawk maha sawi a ni (Rom8:18). Amaherawhchu ‘Pathian fa’ nihna leh chutiang mite lo lanna hi - thil thleng tawh, thleng mek leh la thleng tur a nih avangin ‘hun tawpa thil thleng tur’ ang chauha suangtuahna hman chu a dik famkim lovang.

‘Pathian fate’ chu Amah ringtute an ni a (Gal3:26), Pathian Thlarau hruaia awm apiangte pawh ‘Pathian fate’ an ni (Rom:14). Chutiang mite chu ‘thil saim thar’ (2Kor5:17) an nih avangin, an awmna apiangah chuan danglamna an thleng zel tur a ni ang. Chuvangchuan Pathian fate tluka thil siam dangte tana beiseina thlen tur hi an awm lo a tih theih.

Thil siam dangte chu - Pathian atanga chhuak, a ta leh a rorelna hnuaia awm te an ni a, Pathian ngaiha ‘tha’ leh, Pathian ropuina puang chhuaktu pawh an ni.  An nihna anga zalenna pek te, chhiatna bawih ata chhanchhuah te, venhim leh enkawl te hi Pathian fa ni tawh phawtte mawhphurhna a ni. Chu chu thil siam dangte pawhin Pathian fate lo lan hun an beisei chhan a nih avangin, Pathian thil siam dangte chungah hian – a dim lo tu emaw, a suattu leh ti chereutu emaw, a ti khaw lotu ni lova Pathian fa nihna lan tir zel hi ‘Pa’ duh zawng pawh a ni ang tih a rinawm a ni.

6. KHAIKHAWMNA:

i) ‘Thil siam’ tih tawngkam hi Paula lehkhathawnah tlemte a awm a, chungte chuan awmze hrang pathum (3) an nei.

ii) Paula zirtirnaah ‘thil siam dangte’ a bikin an awm lova. Amaherawhchu, a mihring ni lo thil dangte chanchin sawi ngeia a lan avangin ‘thil siam dangte’ tiin kan dah a ni.

iii) Thil siam dangte pawimawhna leh an dinhmun kawng thum tarlan a ni.

iv) Thil siam dangte tih khawlohva an awm dan leh a nghawng kawng li (4) tarlan a ni.

v) Pathian fate aia thilsiam dangte tana beiseina thlentu an awm lo. Chvangchuan thil siam dangte chungah – a dim lo zawng emaw, a suattu leh ti chereu zawng emaw, a ti khaw lo zawnga awm lovin Pathian fa nihna lan tir zel tur  ni a, chu chu ‘Pa’ lawm zawng leh duh zawng tak pawh a ni ang tih a rinawm.

SAWIHO TUR:

Thil siam dangte chunga ringtute awm dan leh chet dan tha lo nia kan hriatte sawiho ni se, chutiang  thil tha lo chu engtin nge kan bansan ang tih sawiho ni bawk se.

ZIRLAI PUITU: Nil


Saturday, 8 November 2025

ZIRLAI 32 NA: BAPTISMA LEH LALPA ZANRIAH

 Bible thu chiar tur Rom6:1-11; 1Korinth10:16-17.

Thuvawn         Lalpa no leh ramhuai no in in kawp thei lo vang; Lalpa dawhkana mi leh ramhuai dawhkana mi in ei kawp thei hek lo vang (1Korinth10:21)


1. THUHMAHRUAI: 

Khawvel hmun danga Baptist kohhran thenkhat te chuan ordinance (or-di-nense) chi hnih an nei a, chu chu – Baptisma leh Lalpa zanriah hi a ni. Kei ni BCM te erawh chuan heng serh leh sang chi hnihte hi ordinace ti lovin; sacrament tiin kan vuah a. Hei hi khawvel hmun danga Baptist unaute aia BCM danglamna pawh a ni. Paula hian sacrament tawngkam a hman loh avangin, keini pawhin – Baptisma leh Lalpa zanriah tiin, kohhran serh leh sang pawimawh tak a nih bawk avangin kan zir dawn a ni.

2. BAPTISMA PAWIMAWHNA LEH RINGTU HMASA TEN AN CHAN DAN:

Tirhkohte thiltih-a hun hmasa lam leh, Paula hunahte pawh piantharna a thlena - a zuitu thil chinchhiah tlak tak awm thin chu ‘baptisma’ hi a ni. Mi ten Pathian Thutak emaw Chanchin Tha an dawng a, an ring a, an nun tih danglamin a lo awm a, tichuan baptisma an chang thin a ni (Tirh9:18; 10:47-48; 16:14-15,32-34;18:8; 19:5). Baptist pastor Pathian thu thiam tak G.R Beasley (Bes-ley) pawhin, “Baptisma hi Krista Chanchin Tha nen a kal kawp a, tirhkohte thuhril (sermon) pawh baptisma nen mumal takin a tawp thin” a ti a ni.


3. BAPTISMA - PAULA LEHKHATHAWNA KAN HMUH TE:

Paula chuan, “Krista chuan baptist turin mi tir si lo, Chanchin Tha hril turin mi tir zawk a ni”  (1Kor1:17) a ti a. A sawi angin baptisma hi rawngbawl chhan berah a hmang lo a tih theih. Baptisma a chantir chhunte pawh mi tlemte an ni a – Krispa, Gaia leh Stepahana chhungte bak a baptis lo niin amah pawhin a inhria (1Kor1:14-16). ‘Tui-a baptis’ chungchang thu phei chu tlang taka a tarlanna a tam lo. A zirtirnaa kan hmu tam berte hi entirna (symbolic) anga thil dang nen a sawi zawmna an ni tlangpui.

A lehkhathawna baptis/baptisma tawngkam kan hmuh hrang hrang te lo tarlang i la;

i) Baptisma:  

Hei hi a nawlpuia baptisma chungchang thu sawina, Isua hminga chan (Tirh19:5), tui emaw Thlarau emaw Isua Krista emawa baptis-a awmte sawina a ni. Johana khan tuia a baptis thin avangin he huangah hian ‘simna emaw Johana baptisma’ (Tirh19:1-4) pawh a khung theihin a rinawm (1Kor1:17; Eph4:5; Kol2:12).

ii) Thlarau Thianghlima baptis: 

Pathian Thlarau Thianghim chhun kahna emaw, a vurna ropui tak a lo thlenin - mi mal, pawl leh kohhran chu ‘Thlarau Thianghlima baptis’ an lo ni ta thin a ni (Tirh19:5-6; 1Kor12:13).      

iii) Krista Isuaa baptis: 

Lal Isuaa inthuam, Isua thihna leh thawhlehna tawmpuitute chu ‘Krista Isuaa baptisma’ chang an lo ni thin (Rom6:3-4; Gal3:27). 

iv) Chhum leh tuifinriata baptis emaw Mosia baptisma: 

Isrel fate chu chum dingin Pathianin a hruai a, tuipui sen pawh a thiltihtheihnain a dai kai tir a, chu mi zarah chuan Mosia bel theiin an lo awm ta a. Israel mipui te chu ‘Mosiaah chuan Baptist-in’ an awm a, chutianga an awm theihna chu chum leh tui hmanga Pathian inpuanna kha a ni (1Kor10:2).

v) Mitthi pual baptisma: 

Bible hrilhfiahtu thenkhatin an tarlan danin - ringtu hmasate zingah; an laichin ringtu ni lova thi emaw baptisma chang lova thi an awmin, an laichinte thlarau chuan malsawmna eng emaw a chang theiin an ring a, chung mite tan chuan baptisma an chan sak thin a ni awm e. He baptisma hi Paula zirtirnaah a awm lova, mitthi thawhleh thu a sawinaah - chutianga baptisma changte chu ‘mitthi thawh lehna a awm si loh chuan in baptisma chan hi eng tihna mah a ni lovang’ tiin thawh lehna thu a dik zia a tarlanna lamah ‘mitthi pual baptisma’ hi a tarlang tel mai niin a lang (1Kor15:29).

Tarlan tawh angin entirna (symbolic) anga thil dang nen a sawi zawmin baptisma chungchang thu a sawi te hian ‘tuia hnim pil’ chauh a kawk lova; a zirtirnaa baptisma-in a entir chu;

a) Ringtu (Tirh22;16). 

b) Kristaa inthuam (Gal3:27).

c) Krista nena inzawm, inlaichin, inpumkhat (Rom6:3-5; Eph4:5). 

d) Krista hnen emaw a ruala phum (Kol2:12).

e) Nunna thara awmna (Rom6:4) te a kawk a ni.

4. LALPA ZANRIAH:

Lalpa zanriah chungchang thu hi 1Kor10:16-17 leh 11:17-34-ah te kan hmu a. Heng atang hian Lalpa zanriah nihna te, a awmzia leh a entir te kan hre thei a, chungte chu;

i) Lalpa zanriah chu – Isua taksa leh thisen mi dangte tana hlan leh pek atanga lo awm leh buatsaih a ni: 

Isua taksa chu chhangin a entir a, Isua thisen chu uain-in. Mihring tana a taksa leh thisen aia hlu leh pawimawh zawk a awm thei tawh lo vang. Chu chu Isuan mi dangte tan a hlan a. Tichuan, a entirna - chhang leh uain ringtute chan tur chu, “Mi hriat reng nan hei hi lo ti thin rawh u” (1Kor11:23-25) a tih angin, ringtu pung khawmte chuan kan changho ta thin a ni.

ii) Lalpa zanriah chu – Thlarauva inpawlna a ni: 

Paula chuan, “Keini mi tamtak hi chhang tlang khat; taksa pumkhat kan ni, kan zain chhang tlang khat ami kan chang theuh si a” a ti a (1Kor10:17). Hei hian Lalpa zanriah hmanga inpawlhona (fellowship-koinonia) lo piang a tarlang a. Chu inpawlna lo piang chu ‘chung lam hawi inpawlna’ (vertical fellowship) leh ‘phei zawng inpawlna’ (horizontal fellowship) tiin a vuah theih a. He inpawlnaah hian ‘mihring leh mihring’ inpawlna ai mahin; ‘mihring leh Lalpa’ inpawlna chu a lansarh zawk avangin he inpawlnaah hian Lalpa chu Thlarauvin a tel ngei tih pawh a chiang a ni.

iii) Lalpa zanriah chu - Isua hnen atanga chhuak ngei leh a thupek anga tih a ni:

“Ka thu hrilh chhawn che u kha Pathian hnen ata ka hmuh asin” (1Kor11:23) Paulan a ti a. Tunhmaa Lalpa zanriah a lo kilpui thin dan leh a zirtirna chu ama tihchhuah mai ni lovin, Pathian hnen ata a dawn ngei leh chu mi ang zela zirtir a nih thu a tarlang a ni. Zirtir sawm pahnihte (12) zingah a tel ve loh avang leh Isua huna Paula hi a la lan loh avangin; a thu dawn dan hi - tawngkaa thu an inhlan chhawn dan hmanga (oral tradition) a dawn a nih a rinawm.

iv) Lalpa zanriah kan kil hian - a thupek kan awihin, kan zawm tihna a ni: 

“Mi hriat reng nan hei hi lo ti thin rawh u” (1Kor11:24,25) tih hi Isua tawngkam ngei Paulan a dawn chhawn a ni. Chuvangchuan, Lalpa zanriah kan kil hian – a thupek kan awihin, kan zawm thihna a ni. 

v) Lalpa zanriah chu - khunkhan taka kil tur a ni: 

Bible hrilhfiahtu thenkhatin an tarlan danin Korinth kohhran te hian Lalpa zanriah hi vantlang ruai hnu lawkah a chhunzawm nan an kilho thin a ni awm e. Chu chuan an zingah – inthenna te, rin hranna te, uain ruihna te awm tirin, mi thenkhat puar taka an awm tawh laiin ei tur nei ve lo mi thenkhat erawh riltamin a awm tir bawk a. Chuvangchuan Lalpa zanriah chu a nih dan tur ang taka khunkhanin an kilho thei thin lo a ni. He tiang anga tih hi Paulan rem a ti lova; khunkhan taka ti turin a zirtir a ni (1Kor11:27-34).

vi) Lalpa zanriah chu – khawvel thil nen chawhpawlh loh tur a ni: 

Paula hian Lalpa zanriah chu khawvel thil nen chawhpawlh a rem ti lo. “Lalpa no leh ramhuai no in in kawp thei lo vang; Lalpa dawhkana mi leh ramhuai dawhkana mi in ei kawp thei hek lovang” (1Kor10:21) a ti a. Tin, vantlang ruai nena an chawhpawlh thin avangin a khap a (1Kor11:22). Ruai avang chuan ‘In tan Lalpa zanriah ei rual a ni love, thenkhatin zanriahte in ei hmasa a; tichuan mi pakhat a riltam laiin, thenkhat an lo rui bawk a’ (1Kor11:20) a ti a. He tiang harsatna hi a thlen ai chuan ‘mahni in lamah ei mai rawh se’ (1Kor11:34) a ti hial a. Zahawm lo taka khawvel thil dang nen Lalpa zanriah chawhpawlh hi rem a ti lo a ni.

vii) Lalpa zanriah chuan - Pathian leh a mite inlaichinna thuk tak a entir.   

Paula chuan, “Chu chhang chu in ei a, no chu in in apiangin, a lo kal leh hma loh zawng Lalpa thihna chu in entir thin a ni si a” (1Kor11:26) a ti a. He thu atang hian – Lalpa a lo kal leh ngei dawn tih te, a lo kal leh hma lohva ringtute tih tur te, aiawhtu dinhmuna ding chunga Lalpa thihna an puan tur thute kan hmu a. Hei hian Pathian leh a mite inkara inlaichinna thuk tak awm chu a tarlang tel a ni.


5. KHAWIKHAWMNA:

i) Ringtu hmasate an lo pian tharin emaw ringtu an lo niha a zuitu thil chhinchhiahtlak tak awm thin chu baptisma hi a ni. Chanchin Tha an dawng a, an ring a, an nun tih danglamin a lo awm a, tichuan baptisma an chang thin.

ii) Paula hian baptisma hi rawngbawl chhan berah a hmang lo. Ngai pawimawh lovin, pumpelhna a zawng thin tihna erawh a ni lo.

iii) A lehkhathawnahte hian ‘tui-a baptis’ chungchang thu tlang taka a tarlanna a tam lo hle. Baptis chungchang kan hmuhte chu – Baptisma, Thlarau Thianghlima baptis, Krista Isuaa baptis, chum leh tuifinriata baptis emaw Mosia baptisma, Mitthi pual baptisma te an ni.

iv) Entirna (symbolic) anga thil dang nen a sawi zawmna baptisma hian ‘tuia hnim pil’ chauh a kawk lova. Baptisma a zirtirin a entirte chu; ringtu, Kristaa inthuam, Krista nena inzawm, inlaichin, inpumkhat, Krista hnen emaw a ruala phum, nunna thara awmna te a ni.

v) Lalpa zanriah chungchang thu hi - 1Kor10:16-17 leh 11:17-34-ahte kan hmu a, chung atang chuan a nihna te, a awmzia leh a entir eng emaw zat kan hmu thei a ni (en let ni se).

SAWIHO TUR:

Lalpa zanriah sacrament hi bial leh tualchhung kohhran thenkhatin an buatsaih zin laiin thenkhat chuan kum khatah vawi hnih-thum (2-3) emaw chauh kan buatsaih a. Buatsaih zin leh khat - thatna leh that lohna sawiho ni se.


ZIRLAI PUITU:

Ringtu (Tirh22;16): Tirh22;16-ah hian baptisma chu ‘sual tlenfaina’ emaw tih a awl hle. Mahse chutiang rinna chu he lai thuin tarlan a tum lo. “I sualte tlengfai ta che” tih hmaah hian “A hming lam chungin baptisma chang la” tih a awm a, Baptisma aia la pawimawh zawk chu ‘a hming lam’ a ni. A hming lamtute hi – ringtu te (chhandam/sual tlenfaite) sawina a ni (Tirh9:14,21). Rom10:13-ah chuan, “Tupawh Lalpa hming lam apiangte chu chhandamin an awm ang” a ti a. ‘Lalpa hming lam’ chu ringtu ni tur emaw chhandamna chang tura mi malin thutlukna a siam dan leh a thiltih a ni. Baptisma chu chutianga ‘a hming lam’ ten an rinna an puan chhuahna a ni.

Vantlang ruai:  Vantlang ruai hi ‘dawhkan inpawlhona’ (table fellowship) emaw, ‘inpawlhona chawhlui’ (fellowship meal) emaw, ‘Chang phel’  (breaking of the bread - chawhlui uain tel lo) tiin an vuah a.  Paula chuan ‘Zanriah’ (1Kor21) tiin a vuah. Ringtu hmasate zingah a lar hle. Hetiang ‘ei leh  in’  hun a lo thlenin mi thenkat chuan – chhang leh uain nen ‘ei in’ an ti a, mi rethei ei tur nei lo pawh an awm bawk a. Chutiang thil chuan ringtute zingah – inthenna (a nei leh nei lo, rethei leh hausa) a pian tir a, mi thenkhat ril a tam laiin thenkhat an lo rui hman bawk a (1Kor11:21). Chuvangchuan, Paula chuan, “Ei leh inna tur in in nei lovem ni? a nih loh leh, Pathian kohhranho in hmusitin, engmeh nei lote (mi rethi te) chu in mualpho em ni?” (1Kor11:22) a ti hial a. Chutiang ‘ei leh in’ chu Lalpa zanriah an kil hmain an ti thin a. Harsatna a thlen ai chuan,  “A in lamah ei rawh se” (1Kor11:34) a ti hial a ni. 

An puan tur: Mizo tawng bible-a, ‘Lalpa thihna chu in entir thin…’ tiha ‘entir’ hi a tawng bul lamah chuan ‘pung chhuak, puang zar’ tih a kawk a ni.


BIBLIOGRAPHY OF TIRHKOH PAULA CHANCHIN LEH A ZIRTIRNA

  Note: BCM Sunday School, Senior B Zirlai Bu 'TIRHKOH PAULA CHANCHIN LEH A ZIRTIRNA' , 2025 zirlai-ah hian LEHKHABU RAWNTE (Bibliog...