Monday 17 February 2020

SERAMPORE TRIO



Vawiin Dt. 17.02.2020 hian BMS Missionary hmasa, Serampore College dintu, SERAMPORE TRIO tia an sawi bawk; William Carey, William Ward & Joshua Marshman te lim din thar chu College campus area, CLRC building hma chiahah hawn a ni dawn a. Carey-a hi mi nawlpuiin an hriat lar laiin, a thiante 2 chanchin erawhin hriat a hlawh nep fo thin. An pathuma lim din a nih theih nana hma latu, Principal ni lai Dr. Vansanglura hmalakna hi a fakawm em em a ni.

He milim hawn aia programme lian zawk, kum tina ASC (Art Science Commerce) Department lamin an hman thin, Exhibition chu kumin atang hian Principal rawtna bawkin College pum (Theology) huapin hman a ni dawn a. Theology zirlaite pawh hroup 4-ah thenin, thil chi hrang hrang an display ve dawn a ni. Exhibition hian ni 3 a awh ang a. Chung zawhah chuan a aia pui zawk mah tur UTSAV (musical concert) turu lutuk, ASC lam buatsaih, ni 2 awh a awm chhunzawm bawk ang.
------------------------
Carey-a in sak, a thih thlenga a chenna hmun, CAREY HOUSE an tihah hian vanneihthlak takin, Principal leh V.P family te nen kan vaiin chhungkaw 3 kan cheng ho a. He qtrs/apartment hi kum 6 pumhlum kan lo luah ve dawn ta reng mai. Tin, heng missionary ropui mi pathum te College dinah hian kum 7 pumhlum zirtir hna thawkin ka lo awm ve ta a. Kumin hi kan awm tlingtla leh anih chuan, kum 8 kan awm ve dawn ta tihna a ni. Heng bakah hian Carey Cemetery hi kum 2 hmalam khan kum tin vawi 1 kan sam thin bawk.

He tiang taka missionary ropui, Carey-a phei chu FATHER OF MODERN MISSION tia an koh...te sulhnu nen kan inhnim hnaia, kan inchiahpiah chung hian, tleirawl chhuah hlima an chanchin mizo tawnga ka chhiar bak kha, an chanchin chhiar leh ngaihven ka nei ngai ta meuh lo.
2017? kum khan heng SERAMPORE TRIO te'na 'THE TEN COMMANDMENTS' an tih, an rawngbawlna atana 'dan 10' an duan chu, tha ka tih em avangin, mizo tawngin ka letling tawh a. Tin, Careya'n Bengali tawnga hla a phuah (english version) chu, nikum khan mizo tawnga sak theih turin ka letling bawk...Heng bak hi an chanchin ngaihven awma ka lanna tur sawi tur reng ka nei lo. Hna lama kan inpek laklawh vang leh, hman lutuk loh vangte pawh a ni thei awm e.

Nizan thung chu, online paha file vel ka hai kualna lamah, an chanchin eng eng emaw ka haichhuak nual a. Dar 2 A.M dawn thleng ka chhiar ta erh a. Chung ka thil chhiar atanga tun hmaa ka la hriat ngai lutuk loh, mi tamzawk pawhin an hriat ngai zen zen loh tura ka ngaihte chu ka han lawr khawm a ni. A tha zawng leh mi dang chawk tho zawnga hna a thawh ngei ka beisei a. Rawngbawl mi tan a tangkai zualin ka ring.
"Baptist Missions in the British Empire: Jamaica and Serampore in the First Half of the Nineteenth Century" By Kelly Rebecca Elliott hi ka thu lakna ber a ni.

1. 1793 kuma India pana an lo kal khan, India rama mahni inchawma thu lo hril tawh John Thomas-a te nena lo kal an ni.

2. Missionary tura an chhuah hian Carey-a nupui hian dodal, hmin lo chungin a fate nen a(n) zui (A hnu zelah mental problem a nei zui ta a nih kha).

3. Carey-a hian a tirin Indigo factory, Malda-ah manager hna a thawk. Mahni inchawm a ngaih avangin hna an thawh ngei a ngai a. A thianpa hian medical lam thil a lo zir sil nual avangin, chu lam zawng chuan sum lakluhna a zawng bawk.

4.An rawngbawlna atanga inlet ring thar nei reng reng lovin kum 7 zet an thawk (ka hre tawh thin).

5. Bangali Nunshi hnen atanga hlawh pea bengali tawng kum hnih a zir hnuin, tum khat chu thu hrila hun a hmannaah a thu ngaithlatu 1 chuan ' i tawng kha hriatthiam theih a awm meuh lo' a lo tih sak. Kum 2 hnuah pawh tawng a la thiam chiang bik lo a nih chu.

6. Lungngaihna te, missionary hna thawk tura thilpek dawn nei lo anga inhriatnate avangin a beidawng ve rum rum hman a. 1799 kuma Ward-a leh Marshman an lo thlen hnuin an phurna leh thathona chuan a tiphur thar veleh a.

7. Ward-a leh Marshman an lo thlen hian Carey-a ang thoin permit/silence nei loin, ram dang American lawng-ah lehnghal an lo kal a. British sawrhkar-in an hnawtchhuak ang tih hlauin Kolkata-ah pawh innghat lovin Danish sawrkar ram chhung Serampore-ah an innghat.
8. An lo thlen tuk (next day) ah Britist sawrhkar chuan Missionary-te chu silence an neih loh chuan an hnawt chhuak nghal ang tih an hrilh a. Tichuan Baptist (BMS?) a inrawlh ta a, Danish srawrhkar hnenaah an himna tur an ngen sak a, sawrhkar dang ram chhunga awmte kut thlak thu awm suh, an him chhunzawm ta a ni.

9. Chutiang anga awm hran chu an ni 2 chuan hrehawm an ti a, mahse Danish ram chhuahsana Birtish ram chinah risk laa an luh chuan Danish ho duhsakna nen an hloh vek ang tihte an hlau ve.
10. Chutianga a ngaihna hre lova an awm lailawk lai chuan Danish Governor (Olav-a a nih hmel?) chuan thurawn a pe a. An tan Serampore chu hmunpui neih nana hmun rem ber tia a hrilh bakah, ven him a tiam a, tin sikul leh press te dinin chutianga an awm chuan British hoin an tihduhdah theihna tur laka an him ber tur thute hrilhin thurawn a pe a.

11. Ward-a chu Danish ho venhimna nen, Carey-a hmin turin Malda-ah a kal a ta a. A hmin ta a niang ?(a record thlip thlep tawh lo LOL), Seramore chu an hmunpui a lo ni ta a ni.

12. 1799 kuma a thiante an lo thlen hian Carey-a chuan Bengali a zir chu a lo master hle tawh a. Bengali tawnga a bible lehlin pawh a peih tep tawh hial a ni. 1793-ah India a thleng a, 1799 kumah Bible translation a peih thuak a nih chuan, eng tiang taka thawkrim thin ni ang maw? Kum 6 emaw chauh a tla hman a ni!!!

13. Kan College Archive-ah hian Chinese Bible an lehlin kan kawl reng a. Hman deuha Chinese ambasador-in? kan college a lo tlawh tumin, thuziak hlui lutuk heng heng hmuna a lo awm ve an hmuh chuan mak an ti em em a ni. He bible lehlinnaa a bul tumtu hi Joshua Marsman a lo ni reng mai.

14. Carey-a finna leh rem hriatna chu a missionary puite hian an rinchhan hmiah thin.

15. Serampore Trio te hian India ram sakhaw rin dan leh chin dan khermei takte an hmachhawn danah tih fuh loh an lo nei ve reng  a ni awm e (The Serampore trio failed to acknowledge the complexity of Indian religious belief because, first, they could not understand and were even unaware of much of it.  More than the limitations of their experience and knowledge, though, the missionaries’ own religious worldview dictated the ways in which they understood and responded to Indian
belief systems).

16. 1811 - 1812 inkar, kum 1 chhung lekin missionary family zinga an member (naupang an ni ber) 11 zet an thi.

17. An fate an thih avanga lu an sun chang leh sum leh pai thila harsatna tawka mangang taka an awm changin, “Pathian thutiam hi a dik a, a ti ngei bawk ang, a man ama hunteah, amah ngeiin a tihlawhtling dawn a ni” tiin an inhnem tawn a. Chutiang chuan mi tam takin chik taka an khawsa zia an lo thlir sakna karah Chanchin Tha a darh theih nan rilru an pu a, Pathianin an kawng tur chu a buatsaih ang tih hi an ring tlat a ni.

18. 1815 kuma mission report an peknaah chuan an rawngbawlnaa an method leh goal (tih dan leh thiltum) 3 an ziak a, chu chu; i) Hmun nghet, innghahna tlak Cross an dinna tur te, Chganchin Tha hrila an chhuah huna an innghahna tur leh kohhran a lo dinna tur, etc neih hmasak. ii) Pathian Lehkhabu lehlin iii) Thalaite hnena bible hriatna tuh a, an ram mila zirna kalpui...tihte a ni.
19. Ringtu an siam hmasak ber hi Krishna Pal ( or Krishnu) tiin kan hre thin a. Mahse hemi hma hian ringtu 1 siamin baptisma pawh an lo chan tir ngei tawh a. Mahse a bibo zui a, a chanchin hriat zui tur a awm ta lo a ni. Chu mi hming chu  Fukeer-a a ni.

20. Krishnu-a testemony Carey-a sawi - Serampore-a missionary te an inben bel hnuin dawr hmunah (market place) missionary tu ber emawin thu a sawi a. Chu chuan a hnen ta em em a. Tichuan  Bayshnub Charon-a hnenah a kal a, zan khuain chhun  lama an thu hriat chanchin chu an sawi dun a.Tichuan chu mite 2 chu a hnuin kan inah an lo kal thin a, An hnena kan thu sawi thenkhatte chu an pawm zawng a lo ni a...( Charon a hi eng emaw chen a hmin lo zui a, mahse a hnuah Krishnua hnung a zui. A sei dawn he ti zawng hi ni mai se)

21. Carey-a hian 1808 kuma a nupui hmasa, Dorothy a thih hnu lawk, thla 5 or 6 lekah Danish mi, mission nena inkungkaihna pawh nei hauh lo Charlotte Rumohr chu nupuiah a nei a. An inneih hian kum 46 an ni. Missionary a thawhpuite zingah sawiselna a tawk nasa ve viau a ni awm e. Charlotte a thih hnu, Carey-a kum 62 a nih tawh hnuin, a pathum nan, pasal vawi hnih sun tawh, a aia kum 17 a naupang Grace Hughes chu nupuiah a nei leh bawk. A nupuite zingah hian Charlotte hi a ngaina ber a nih hmel, kum 13 an innei a, a thih hnua a ruang a kianga an zalh theih nan thu a hnutchhiah hial a ni.

22. THUBELH:
"Kei mi tawmkai lo leh thil-lung mai hi, i ban vuanin i hnenah ka lo tlu lut e" titu Carey-a chu a thih hnu pawhin a thlan chu tlawm taka siam a ni a. A thainte 2 thlan hi uluk taka siam a nih laiin, a ni thung chu - la tlawh ngai lote tana zawn chawp ngai hial tur khawpa mawlmang leh biruin a thlan hi siam ni a. Tlawm takin a hlimthla hi tun thleng hian a la hnutchhiah ta reng a ni.

23. AN CHANCHIN KA CHHIAR LAIA KA RILRU HNEH ZUAL: Carey-a khan India a pan khan India tawng a thiam lo va, khawiah nge an chhungkua an khawsak ang tih leh, eng tiang angin nge a lu zar hliapna tur chung a khuh ang tih pawh a hre lo. Mahse, Pathianin chung chu a pein a ngaihtuah sak ang tih a ring mawl tawp mai a ni....

No comments:

Post a Comment

CHAW THA