Sunday 12 April 2020

GALILI RAMAH IN HMAAH KA KAL DAWN A NI.


(A thui deuh a, mahse chhiar a manhlain ka ring...? )

A chunga thupui kan tarlan hi, thawhleh hnua zirtirte tana 'thuchah hmasa ber' a ni.

Mt 26:32; MK 14:28-ahte hian Isuan a thih hmain a lo sawi lawk tawh a…”Nimahsela ka thawhleh hnuin Galili ramah in hmaah ka kal ang” a ti a (MT26:32).

He a thuchah hi a thawhleh hnuaah chuan, a lo tiam tawh ang ngeiin, zirtirte tan pek a lo ni ta a ni.

Mt 28:16-ah khan he thutiam tihhlawhtlinna hi kan hmu bawk.

A PAWIMAWHNA:
He thuchah chungchang thuah hian zawhna thenkhat a awm thei a, chungte chu;

i) He thuchah hian enge  pawimawhna a neih? Lal Isua hian engah nge a ngaih pawhmawh? Emaw...
ii) Eng theological significance nge he thuchah hian a ken tel? tihte a ni.

A pawimawhna hi – thawhleh hma leh hnua thuchah/thutiam a nih avang te, thuchah hmasa ber a nite hian a tichiang thawhkhat tawh a. Eng ti'ang taka pawimawh nge? tih hi hmuhchhuah belh kan tum dawn a ni.

ZIRTIRTE LEH PETERA KHER KHER, ENG VANG NGE?:
MK 16:7 kan en chuan he thutiam hian address bik a nei a. Chu chu Zirtirte leh Petera te an ni (Nimahsela kal u la, a zirtirte leh Petera hnenah chuan, ‘Galili ramah in hmaah a kal dawn a; in hnena a sawi ang ngei khanchutah chuan in hmu ang’ tiin hrilh rawh u” a ti a).

Zawhna thekhat awm theite;
- Engah nge Zirtirte leh Petera hi he thuchah hmanga umzui kher an nih?
- Galili (ram) hi Isuan engah nge inhmuh nan a thlan sak kher?
- Zirtirte leh Petera tan hian Galili hi eng ang hmun nge a nih?
- He thuchah dawng tur hian zirtirte leh Petera hian duhsakna dawn chhan tur an nei em?

A thuin (text) a sawi tum ber emaw, a sawi chhan ber hi hriat a ni lova. Tin, ziah a nih chhan leh tarlan kan tum dan hi a inpersan em tih pawh hriat a ni lo. Mahse, a dawngtu thinlunga a thawh dan leh, Pathianin he message min pek dan a nih miau avangin, a hnuai ami ang hian kan tarlang chhunzawm zel dawn a. Kan thinlunga a fiah lehzual theih nan, Petera leh zirtirte chanchin tlem tarlang tel i la.

PETERA LEH ZIRTIRTE:
A sei lutuk loh nan Petera chanchin bik hi thlur ta i la. An zavaia huap (zirtirte) chanchin pawh eng emaw chen a lang thei tho awm e.

- MT4:19 kan en chuan, Isuan ‘a duh thu ngeia a koh’ a(n) ni.
- Tichuan, Petera hi ‘Inner circle’ an tih zing ami a ni a. Isua nena an inlaichin dan (relationship) hi 'a thuk bik awm mang e' tih tur pawh a awm nual nghe nghe.
- Mt 16:21-32-ah chuan, ‘A tuar leh thih tur thu’ Isuan a sawi a…
Petera chuan, “Lalpa, Pathianin khawngaih che rawh se, chung chu i chungah a thleng tawp lovang” (v22) tiin a duhsak zia kan hmu a.
- Mt 26:31-35; Mk 14:29-ah Isua’n, ‘An la phat san dawn a ni’ tih thu a sawi tumin, “An zain lungnilovin awm mahsela, kei zawng ka awm lo vang…I thihnaah chuan thi ve dawn mah i la, ka phat tawp lovang che” a ti a. Zirtirte pawhin chutiang chuan an ti a... Isua tan hian rinawm an tumin, chhia  pawh an chham hial a ni.

THUTIAMA RINAWM LO - ZIRTIRTE & PETERA:
Petera hian (zirtirte pawhin) Isua hi duhsakin, a tana rinawm hi tum hle mahse; Isua chanchin kal zel kan en chuan heng hi kan hmu;
- Mk14:50: An tlan bo vek..An thutiam angin an rinawm ta lo.
- Mk 14:54: Hla tak atangin Pateran a zui.
- Mk 14:66ff: Hrilh lawk a nih tawh angin, Patera hian a phat nawn ta mawlh mawlh mai a ni.

Tichuan, zirtirte chanchin hi – hemi hnu atang hian ‘a reh’ ta a. Thawhleh ni a thlen hma loh chuan, an chanchin hi hmuh emaw chhui zui tur pawh a awm tawh meuh lo a ni. Enge a chhan ni ang le? An thutiamah an rinawm lova, Isua an phatsan miau a lawm.

An chanchin chhui zui tur a awm tak lovah chuan, zirtirte chanchin hi zeldin chawpin, a hnuai ami ang hian tarlang ta i la (a tam zawk hi a dik pawhin ka ring).

* A tawi zawngin, heng hun chhung hian an zain depression tenau an vei vek hialin a rinawm. An thil tawn ngei tura ngaih theihte chu;

- *Hlauhna*: Isua chunga thil thleng avangin hlauhna namen lovin a man ang.

- *Rinhlelhna*: Isua thusawi, an hriatthiam vek hrih lohte avangin rinhlehna namen lo an mahniah a cham bawk ang.

- *Mahni inhuatna leh inthiam lohna*: Tuk tina an zui, an duhsak leh hmangaih, Isua tana an ding zo si lo leh, an thutiam hlen theih lohte avang hian an va indem nasa ve dawn em (?)

- *Emotional/psychological crisis*: nasa tak an tawh lai leh an hmachhawn lai a tih theih hial ang.

- *Dysfunctional problem*: of inner circle an zingah a thleng ngei bawk ang.

- Heng bakah hian confidence an hloh ang a. Insomnia (mut theih lohna) te, stress (rilru hah or delhrihna nasa tak) leh harsatna dang tam tak an chungah a thleng tel bawk ngeiin a rinawm (?).

(Lockdown laia?) Zirtirte thil hmachhawn hi a khirhin paltlang a va huphurhawm dawn em. An dinhmun hi a tha lo takzet a ni.

***MAHSE, mahse, hetiang dinhmun harsa leh khirhkhan an hmachhawn lai ngei hian; 'ni sarih ni hmasa ber, mitthi zing ata a thawhleh ni a lo thlen chuan…' zirtirte tan 'thuchah dunawm em em' a lo thleng ta a. Chu chu eng dang ni lovin -
“GALILI RAMAH IN HMAAH KA KAL DAWN A …CHUTAH CHUAN MIN HMU ANG” tih hi a ni.

GALILI RAM LEH ZIRTIRTE:
- Engah nge Galili (ram) ber kher?
- Galili hi zirtirte tan eng hmun nge a nih? tihte hi kan rilruah a awm maithei.

Heng zawhna chhan nan hian, a hnuai amite hi a tawk mai awm e;

- Galili hi zirtir zinga a tam zawkte chawr chhuahna a ni.
- Rawngbawla Isua hova an lo veivahna, a thilmak tih tam tak an lo hmuhpui tawhna hmun, etc. a ni a.
- An zui Isua zara, a kianga chanvo tha, vantlang hmuha an lo chan tawhna hmun a ni a.
- An áš­hen leh rualte awmna, an nghawng lenna hmun a ni.

Amaherawhchu, chu tiang ang hmun chu lo ni thin tawh mahse, ZIRTIRTE TAN ERAWH, GALILI HI HMUN THLAKHLEHAWM A NI TAWH HAUH LOVANG tih a rin theih. A chhhan chu, hmel hriat zawng zawngte hmuh leh hriatah hian, tumahin kan dinhmun chhiat lai leh chan chauh lai kan puangzar duh ngai lo. Kan chet fuh lohna lai te, kan chak lohna lai te, kan tlakbalna te, kan thiltih sual te, etc hi kan zep tang tang thin a. Mi ten min hria ang tih hlauin kan thup hram hram thin. Uire, ruk ru, corruption manchhuah te, etc phei chu miin an hria ang tih hlau reng renga an awm thu kan hriat thin hi.

Chutiang deuh chuan;
- Galili pawh hi, Isua phatsantu, an thu sawi ang pawha ding zo lo, mahni sahimna ngaihtuah, mi tlaw, tlakbalna ngah, hliam tuar, etc - zirtirte leh Petera tan hian hmun thlakhlehawm ber a ni thei tawh (hrih) lovang. An kir leh ngeina tur hmun mah ni se, zah leh mualphona hmachhawn tur leh chu tiang thil hmabak neia Galili pan hi tu tan mah 'thil chalawm' a ni thei lo. Tunge dinhmun chhiat lai ber vantlang hmuha pho lang vek duh ang ni?

Mahse, chu hmunah ngei chuan ani Zirtirte hi Isuan tawh/hmuh a duh ni. Hnuh hniama an awmna hmun tur ni ngeia ngaih theih - Galili hi ‘a hmel an hmuh a, a aw an hriat leh theihna atana Isua hmun ruat sak’ a ni tlat mai.
- Zirtirte leh Patera tan hian a tirah chuan ‘pawm thiam’ a va har ve dawn em (?)

ZIR TUR AWM THEI TE:
- Thawhlehna thuchah hi mi zawng zawng tan a ni a. Harsatnain a tlak buak mekte tan a hlu lehzual.

- Hmachhawn atana kan zuam loh, kan thil huphurh, khirh leh harsa kan tih hmun (thil) hi Tholeh Isua hmel kan hmuh a, a aw kan hriat thar lehna tur a lo ni hlauh thin.

- Zirtirte leh Petera te hian Isua an phat mawlh mawlh a, mahse chutiang mite tan hlei hlei chuan Isua rinawm zia a lo lang leh thin. Thihna hneha a tholeh hnuah pawh 'amah phattute hi' a ngaihven hmasak, tuam damleh tura a thuchah a pek hmasak an ni.

- Kan natna, kan tlak balna, kan chak lohna, kan thil tuar mek, etc min chin fel sak a, Amah nena inlaichinna tha min siam sak leh hi tho leh mi nung thiltum ber a ni.

- Kan tana a thil min ruat sak, kan thil hmachhawn mek, a ruka kan tawrhna leh rumna te hi kan hrethiam mai hrih lo a nih pawhin; ‘chu hmun chu a tlang min ruat sak’ a nih avang leh, chu hmuna min dahtu chu Amah ngei a nih avangin; Chu hmunah vek chuan  - a hmel kan hmuin, Amah hi kan la tawk leh dawn a ni.

- Kan hlauhna hmunah, kan thil ngainat loh, kan thlakhleh zawng pawh ni lo, kan hmachhawn huphurh em em, kan nuna kan beisei ngai loh thil/hmuna min dah thintu hi Amah a nih thin avangin, chu hmunah ngei chuan – a aw kan hriain, a thupekte pawh kan dawng leh ngei dawn.

- Tuarna ruama min dah a, ka nunin a beisei ngai loh min hmachhawn tirtu hian - “GALILI RAMAH IN HMAAH KA KAL DAWN A, CHUTAH CHUAN MIN HMU ANG!” a ti a ni.

No comments:

Post a Comment

CHAW THA