Saturday, 27 September 2025

ZIRLAI 28 NA: KRISTIAN NUN ZE MAWI

Bible thu chiar tur Rom12:9-21; ITimothea5:1-6:10. 

Thuvawn         Keiniho hi Krista rawngbawltuah leh Pathian thuruk enkawltuah miin min ngai rawh se (1Korinth4:1).

1. THUHMAHRUAI: 

Paula zirtirnaah hian kristian nun dan tha leh dik inzirtirna  a tam hle. Chu tiang zirtirna chu a tawi zawngin  ‘kristian nun ze mawi’ tiin  thupuiah kan dah a, ringtu nun ze mawi ti pawhin a sawi theih ang. He tiang chungchang thu zirna hian Paula zirtirnaah eng chen nge hmun a luah hriat nan ‘kristian nun ze mawi zirna leh Paula’ tiin bul kan tan ang a, Kristian nun ze mawi hrilhfiahna te, Kristian nun ze mawi zir tulna leh pawimawhna te, Kristian nun ze mawi kawng hrang hrang te kan zir dawn a ni.

2. KRISTIA NUN ZE MAWI ZIRTIRNA LEH PAULA:

Paula hian a lehkhathawnahte hian Judaho thu ziak dan phung chi hnih haggada (ha-ga-da) an tih leh halaka (ha-la-ka) tia an sawite chu a hmang nasa hlein an sawi a. Haggada chuan ringtu emaw kohhran thurin leh zirtirna bakah a sawi zauna lam a kawk a. Chu tiang ang zirtirna chu Thuthlung Thar mi thiamte chuan kerygma (ke-rik-ma) emaw chanchin Tha hril lam nena inkungkaihna nei zirtirna huangah an dah a. Halaka chuan kristian nun dan tha emaw, kristian nun ze mawi lam zirtirna a kawk thung. Mi thil chik mite chuan ‘Paula lehkhathawn te hi haggada leh halaka vek a ni’ an ti hial a. Hei hian a zirtirnaah Kristian nun dan tha emaw nun ze mawi zirtirnain hmun a luah thuk zia a ti chiang a ni.

3. KRISTIAN NUN ZE MAWI CHU ENG E?:

Kristian nun ze mawi chu Paula tawngkam a ni lova, miin Krista a rin avanga a nuna danglamna lo thleng leh chu mi avanga nun inthlakthlengin a ken a ni (2Kor5:17). Kristaa nun thar (Rom12:1-8; Eph4:17-5:5; Kol2:20-34:1), Thlarau rah (Gal5:22-23), Kristiante nun dan tur (Rom12:9-21), eng fate awm dan tur (Eph5:6-6:9), Pathian ti lawm nun (1Thes4:1-12), Krista rawngbawltu tha (1Tim4:6-16), hnathawktu pawm tlak (2Tim2:14-26), zirtirna hrisel (Tita2:1-15), adt ringtute nun dan tur atana zirtirna duhawm tak tak kan hmuhte hi Kristian nun ze mawi huanga mi vek an ni.

He tiang zirtirna hi Kristian ten nun dan tur leh, khawvel mite laka ringtute emaw Kristiante danglamna; kan ni tin nun leh khawsakhonaa mi mal nunin a nunpuia a lantir reng tur an ni a. A khaikhawm nan kristian nun ze mawi tinin vuah a ni.  

4. KRISTIAN NUN ZE MAWI ZIR TULNA LEH  A PAWIMAWHNA:

Kristian nun ze mawi zir tulna leh pawimawhna hi tlang takin Paulan a tarlang lo. Amaherawhchu, a lehkhathawn zir chianna atangin heng a hnuaia mite hi a hriat theih thung, he tiangin;

i) Ringtu nihna ti chuangtu atan: 

Kristian nun ze mawi zinga thil pawimawh thenkhat ‘rinawmna’ leh ‘nun entawn tlak’ chanchin tarlangin, Paula chuan, “Keiniho hi Krista rawngbawltuah leh Pathian thuruk enkawltuah miin min ngai rawh se” (1Kor4:1) a ti a. Kristian nun ze mawi chu mi dangte laka ringtu nihna tarlangtu a ni thei a, a ni bawk tur a ni.

ii) Ringtu nun laipuiah Pathianin hmun a chan zel theih nan:

Kol2:20-4:1-ah chuan Kristaa nun thar chanchin te, nun hlui leh nun thar chanchin te, nun thara inlaichin tlan dan tur te Paulan a zirtir a. Heng a thu zirtir khaikhawmna atana a thu hman chu, “…in tih apiang chu mihring tan anga ti lovin, Lalpa tan anga ti zawkin, chak takin ti rawh u; Lalpa Krista rawng in bawl a nih hi” (Kol3:24) a ti a. Kristian nun ze mawi zirtirna chuan mi mal leh ringtu inpawlho nuna Pathianin hmun laili a chan theihna tur a tinzawn zel a ni.

iii) Ringtute an inhmangaiha, lungrual taka an khawsakho theih nan:

Isuan, “In inhmangaih chuan mi zawng zawngin ka zirtirte in ni tih chu miah chuan an hria ang” (Jhn13:35) a tih angin - ringtute an inhmangaih a (Rom13:8; 1Kor16:14), lungrul taka an khawsakho theihna tur hi (Eph5:19-21) Kristian nun ze mai chuan a ngai pawimawh hle a ni (2Kor13:11).

iv) Ringtute an inpumkhata, an chak deuh deuh theih nan:

Ringtute an lo inpumkhata (Eph4:3), tih chak deuh deuhva an lo awm (1Kor16:13) hi Kristian nun ze mawiin a tum pakhat a ni.

v) Ringtuten mi hneh theihna an neih a, Krista ke bula mite an hruai theih nan:

Ringtute nuna Lal Isua hming chawimawia a awm theihna tur hi Paulan a ngai pawimawh hle a (2Thess1:12). Mi mit tlunga awm te (2Kor6:4), entawn tlaka awm te (Phil3:17; 2Thess3:9), fimkhur taka awm te pawh a zirtir a (1Kor8:9; Eph5:15; Kol4:17; 1Tim4:16; 2Tim4:5);  mi a hneh a, Krista ke bula mi dangte a hruai theihna tur a ni (1Kor9:19-22), chuvangchuan chutianga ti ve tur chuan amah zir tur emaw entawn turin a ti hial a ni (1Kor11:1; Phil3:17).

vi) Ringtu nun a hrilsel a, than lenna dika kohhran a than theih nan:

Ringtu nun hrisel, duhawm leh awhawm bawk si hi Paula hian a ngai pawimawh a (Phil4:8). Chu chu Kristian nun ze mawi neih a tulna pawh a ni.

vii) Chanchin Tha leh Pathian ramin hma a sawn theih nan:

Chanchin Thain hlawkna a chan ber theihna tur hi eng kawngah pawh Paula thil tum leh duh ber a ni (1Kor9:14, 23).

viii) Hun lo la thleng tur atana inbuatsaihna a ni:

Kristian nun ze mawi zirtirnaa bet tlat leh he zirtirnain a tum chu – Lalpa Isua Krista lo kal thleng a, ringtute chu seiselbova an puma humhima an awm theihna tur a ni. (1Thess5:23).

5. KRISTIAN NUN ZE MAWI CHI HRANG HRANG:

Kristian nun ze mawi tia kan vuahte hi chi hrang hrangin a then theih a, Paula lehkhathawnahte hian a tam hle a, tarlan sen pawh a ni lo. A pawimawh leh langsar zual, kan ni tin nuna kan hman leh kan nunpui atana thate kan lawr khawm dawn a ni, he tiangin;

i) Mi dang chunga rilru put dan tur:

a) Ihmangaih tawn tur kan ni: Ringtu nunah hian hmangaihna hi a pawimawh hle. Paula chuan, “Hmangaihna ka neih si loh chuan engmah ka ni lovang…ka tan engmah a sawt lovang” (1Kor13:2-3) a ti a. Inhmangaih tawnna ngawt lo chu tuma engmah ba lo tur te (Rom13:8), hmangaihnaa rawng in bawlsak tur te (Gal5:13), mahni inhmangaih anga vengte hmangaih tur te (Gal5:14),  unau inhmangaih kawnga hmangaih taka inlainat tawn tur leh (Rom12:10), hmangaihna inbel hial turtein (Kol3:14) ringtute a fuih a ni.

b) Inkhawngaih tawn tur kan ni: Inkhawngaih tawna inlainat tur a ni a (Eph4:32), mi khawngaihtu chuan lawm taka khawngaih bawk tur a ni (Rom12:8). 

c) Inngaidam tawn tur kan ni: Tupawhin tu chungah pawh thupawi a neih chuan indawh tawn a, inngaidam tawn tur kan ni a. Pathianin Kristaa min ngaidam angin mi dang pawh ngaidam ve tura tih kan ni (Kol3:13; Eph4:32). Tin, tupawhin thil sual tih avanga hremna leh lungngaihna a tawhin; a lungngaihna belhchhah tura hremna pek belh lovin, ngaidama thlamuan zawk tura tih kan ni (2kor2:5ff).

d) Inrema awm tur kan ni: A theih chuan mi zawng zawng nen inrema awm tur a ni a (Rom12:18). Inremna leh intihsawt tawnna tur thilte chu um hial tura tih kan ni (Rom14:19). Pathian chuan inrem taka awm turin min kova (1Kor7:15), inremna rawngbawl hna min pe a (2Kor5:18-19), amahah chuan engkim inrem tir hi Pa lungnih zawng tak a ni a (Kol1:20), “Inremin awm rawh u” (1Thess5:13) min ti a ni.  

e) Mi dang tha zawkah ruat tur: Elrel leh innghaihhlut avanga engmah ti lovin, mi tinin inngaitlawm takin mahni aiin mi dang tha zawkah ruat tur a ni (Phil2:3).

ii) Mi dang chunga tih tur:

a) Midang ta en tur: Mahni ta ta en lovin, mi dang ta pawh en thin tur a ni (Phil2:4; Rom15:1). 

b) Mi dang lawm zawng zawn tur: Mi chakte chuan mahni lawmna zawng lovin mi chak lote chak lohna tuarpui tur a ni a, mahni vengte tihsawt nan an thatna turin tih lawm kan tum tur a ni (Rom15:1-2). Rinnaa chak lote pawh an rilhlelhnate sawisel lovin kan lawm zawk tur a ni a (Rom14:1), chawimawi kawngah phei chuan kan induhsak tawn theuh tur a ni (Rom12:10).

c) Inthlamuana infuih tawna intihsawt tawn tur: Inthlamuan tawn tura tih kan ni a (1Thess4:18). Kan rit phurhte chu inchhawk tawn tur leh (Gal6:2), infuih tawn a, intisawt tawn zel tura tih kan ni (1Thess5:11).

d) Tu sual pawh suala thungrulh loh tur: Tu sual pawh suala thungrul lo tura tih kan ni a (Rom12:17), mi thil ti sual kan hmu a nih pawhin inveng tha chungin chutiang mi chu thuhnuairawlh taka tungding tura tih kan ni (Gal6:1).

e) Intulut tawn a, chibai inbuka, inlawm tawn tur: Intulut tawn tur te (Eph5:21),  chibai inbuk tawn tur leh (Rom 16:16; 1Kor16:20; and 2Kor13), inlawm tawn thin tura tih kan ni (Rom15:7). 

ii) Mi dang chunga tih loh tur:

a) Insawisel tawn loh tur: Insawisel lo tura tih kan ni a, unau dalna emaw tlukna emaw pawh siam loh tur a ni (Rom14:1-13). Rinnaa chak lo mi phei chu sawisel hauh loh tur a ni (Rom14:1).

b) Dawt inhrilh tawn loh tur: Dawt inhrilh tawn loh tur a ni a (Kol3:9). Dawt sawi banin, mahni thenawm hnenah thu dik tak sawi thin tura tih kan ni (Eph4:25).

c) Unau tihtluk loh tur: Mahni unau dalna emaw tlukna emaw siam lo tur a ni a (Rom14:13), Unaute tluk phahna tur a nih ai chuan sa ei loh te, uain in loh te, thil engpawh tih loh a tha tia zirtir kan ni (Rom14:21).

d) Incho tawna initsik tawna inngaihhlut loh tur:  Incho tawna initsik tawna inngaihhlut hi tih loh tur a ni (Gal5:26).

e) Pathian zah lohna lam thil tih loh tur: Pathian zah lohna lam thu sawi mai mai hi tih loh tur a ni a, hawisan tur a ni (1Tim4:7; 6:20; 2Tim2:16). Tin, zahmawh te, thu lawi lo sawi te, fiamthu te pawh ringtute tih atan a mawi lo (Eph5:3-4).

Heng kan tarlante bakah hian – ringtute nun dan tur (Rom12:10-21), vengte chunga rilru put dan tur (Rom13:8-10;14:3,10-13;15:1-2), khawvel mite chunga rilru put dan tur (1Kor5:9-13), mi lem laka fimkhur dan tur (1Kor10:7-22), ei leh in chungchanga thurawn (1Kor10:24-33), ringlo mite laka awm dan tur (2Kor6:14-18), chhungkuaa – putar, pitar, hmeithai, nupui-pasal, nula-tlangval, tleirawl-rawl thar leh naupang te awm dan tur (Eph5:21-33; 6:1-4; Kol3:18-25;1Tim5:1-4; Tita2:1-8), bawihte leh an pute awm dan tur (Eph6:5-8;Kol3:22-4:1;Tita2:9-10), lalte, thuneitute leh roreltute laka awm dan tur (Rom13:1-8; Tita3:1-2), adt a awm bawk. Hengte hi erawh tarlan sen a ni lo.

6. KHAIKHAWMNA:

i) Kristian nun ze mawi hi Paula tawngkam a ni lo va, a lehkhathawnahte hian kristian nun dan tha leh dik zirtirna erawh a tam a, chutiang zirtirna hrang hrang khaikhawmna chu a ni.

ii) Paula hian a lehkhathawnahte hian Judaho thu ziak dan phung chi hnih haggada (ha-ga-da) leh halaka (ha-la-ka) a hmang nasa hlein an sawi a. Haggada chuan ringtu emaw kohhran thurin leh zirtirna leh a sawi zauna lam a kawk a. Halaka chuan kristian nun dan tha emaw, kristian nun ze mawi zirtirna lam a kawk.

iii) Kristian nun ze mawi chu - miin Krista a rin avanga a nuna danglamna lo thleng leh chu mi avanga nun inthlakthlengin a ken tel a ni. Chutiang zirtirna chu Kristiante nun dan tur leh, khawvel mite laka ringtute emaw Kristiante danglamna; kan ni tin nun leh khawsakhonaa mi mal nunin a nunpuia a lantir reng turte an ni. 

iv) Kristian nun ze mawi chu chhan hrang hrang avangin zir a tulin a pawimawh a. Paulan a dah pawimawh angin tunlai ringtute pawhin ngai pawimawh i la, chu chuan kan ringtu nun nihna leh hlimthla hi tun aia duhawm leh belhchian tlakin a tarlang ngei ang tih a rinawm.

v) Kristian nun ze mawi chi hrang hrang a tam a. Chungte chu hun tawite chhunga tarlan leh zir sen rual a nih loh avangin – mi dang chunga rilru put dan tur te, mi dang chunga tih tur leh, mi dang chunga tih loh turtea thenin tarlan leh zir a ni.

SAWIHO TUR:

Paula zirtirna atanga Kristian nun ze mawi kan tarlan hmaih sawi tur nei chuan sawi ni se. Tunlai hun atana Kristian nun ze mawi lantir atana kan duh leh chin zui zel atana kan duh lohte sawiho ni bawk se.

ZIRLAI PUITU: Nil.


No comments:

Post a Comment

ZIRLAI 28 NA: KRISTIAN NUN ZE MAWI

Bible thu chiar tur :  Rom12:9-21; ITimothea5:1-6:10.  Thuvawn          :  Keiniho hi Krista rawngbawltuah leh Pathian thuruk enkawltuah...