Bible thu chiar tur : 1Korinth7, Ephesi5:22-33.
Thuvawn : Tupawh mahni chhungkhat lainate ngaihsak lova, mahni chenpui chhungte ngei pawh ngaihsak lo chuan rinna an phatsan a ni, ring lo mi aiin an sual zawk (1Timothea5:8).
1. THUHMAHRUAI:
Paula zirtirnaah hian chhungkaw lam kaihhnawih a awm a, amaherawhchu thupui dang nen khaikhinin a tam lo hle. Ringtu hmasate hi chhungkua ang ni lovin kohhran dawrin a dawr a; chuvangchuan chhungkaw chungchang thu a sawina pawh thliar hran a awlsam lo hle a ni. Heng chhungkaw kaihhnawih kan hmuhte hi a pawimawh em avangin zirlaiah telh a ni a. Chhungkua leh a pawimawh zia te, chhungkaw tha nihna leh lan dan te, chhungkaw tha ni tura thurawn leh mawhhurhna hrang hrang te tarlangin kan zir dawn a ni.
2. CHHUNGKUA:
Paula zirtirnaah hian chhungkua chi hnih (2) kan hmu, chungte chu;
i) Pathian chhungte: Pathian chhungte chu kohhran sawina a ni a (1Tim3:15; Eph2:19). Tin, Pathian chhungte chuan - Pathian leh kohhran inlaichinna bakah, kohhran-a mi mal tin inlaichinna a kawk bawk.
ii) Chhungkaw pangngai: Hei hian mipa leh hmeichhia nupaa insiam, inneihnaa bul tan, fa nei leh nei lo, khawsaho, a hranga khawsak rel leh inenkawl a kawk a. Chhan hrang hrang avanga inthen darh, chhungkua ni tho an awm bawk.
He zirlaiah hian a pahnihna zawk hi kan thlur dawn a. Paula zirtirnaah erawh he tiang diak diaka hrilhfiahna hi a awm lo.
Thuthlung Hlui atanga kan hmuh danin - a tir atang renga chhungkua dintu leh chhungkua awm theihna bul chu Pathian a ni (Gen1:26-28; 2:18-25). Chu chu Paula pawhin pawmin, ‘Pathian chu - lei leh vana chhungkaw tinreng hming chawi chhan’ (Eph3:14-19) a ti a. ‘Pathian chu chhungkaw bul a ni takmeuh’ a tihna a ni.
A zirtirna thenkhatah hian, chhungkuaah chuan; chhungkaw te leh lian (nucleus leh extended family) an awm a. Chungah chuan a zat inang lovin - Nu leh pa, fate (naupang, tleirawl leh rawl thar, nula leh tlangval), pitar leh putar, hmeithai, lengtul, bawih leh chhiahhlawh an awm.
Tin, chhungkua chu inlaichinnaa zawm leh phuar khawm an ni a. Hei bakah hian, chhungkhuaah chuan – Pathian tihna te, inhmangiah tawnna te, inhriatthiamna te, intukluh tawnna te, indawh tawnna te, thuawihna te, inzah tawnna te, muanna leh himna te, inchhungkhur khawsak rel fel thiamna te, etc hi thil tul tak a ni a, chung chu chhungkaw tha (ideal family) ni tura thil pawimawh em em an ni.
3. CHHUNGKUA PAWIMAWH ZIA:
i) Chhungkua chu nun dan tha tinreng zirna hmunpui a nih avangin a pawimawh (1Kor7:1ff; Eph6:1-9; Kol3:18-25; 1Tim5:1-16; Tita2:1-10).
ii) Paulan, ‘Chhungkua ngaihsak lo chuan rinna an phatsan a, ringlo mi aiin an sual zawk’ a ti a (1Tim5:8). Hei hian chhungkaw pawimawh zia a tarlang a ni.
iii) Kohhran hotu tlinna Paulan a tarlante zingah, ‘Nupui pakhat nei,…zahawm taka fate kilkawia mahni inchhung khawsak rel fel thiam mi…’ (1Tim3:2-5) tih a awm a. Hei hian chhungkaw dinhmun pawimawh zia a tarlang.
iv) Paula leh Sila Philipi tan in-a an tan khan; an pahniha tan in-a tan remtitu, kawngkhar zawng zawng inhawng khawp leh mi tin kawl bun inphelh hial khawpa lir nasa tak nghin tirtu kha Pathian a ni. Heng thil zawng zawng thlen chhan ber hi hriat a ni lo. Mahse tangvengtu leh a chhungte erawh chuan Pathian an rin phah tih kan hria (Tirh16:25-34). Mi zawng zawng chhandama awma duhtu leh thutak hriaa duhtu (1Tim2:4) hian tangvengtute mai ni lo, khawvel chhungkua zawng zawng chhandam tur hian eng thil pawh a ti duh ang tih a rinawm. Chuvangchuan chhungkua hi Pathian ngaihin a hlu a ni.
Paula zirtirna atanga kan hriat piah lamah; chhungkua chu ‘society innghahna’ tiin sawi a ni a; chutiang bawkin kohhran pawh chhungkua innghat a tih theih. Chhungkua lovin society emaw kohhran a awm thei lova, chhungkua tha leh tha lo hian society emaw kohhran tha leh tha lo a hring thei. Naupang nungchang siamtu pawimawh ber tia an sawi thin chu; chhungkua (family), an chenna khawvel (environment) leh an thian kawpte (peers group) a ni. Chhungkua chu mimal, kohhran leh, khawtlang nun innghahna a ni takmeuh a, a pawimawh em em a ni.
4. CHHUNGKAW THA NIHNA LEH LAN DAN:
Chhungkaw tha nihna leh lan dan hi Paula lehkhathawn hrang hrangah tarlan a ni a. Amaherawhchu, hengte hi tlang taka tarlang lovin, chhungkaw tha a awm theih nana a zirtirnate an ni tlangpui (1Kor7:35). Heng chhungkaw tha nihna leh lan dan te hi chhungkua kan intehna atan te, kan inenfiah a, tan min lak tirtu atan a tangkaiin a rinawm: chungte chu lo tarlang i la;
i) An inrem (1Kor7:15).
ii) An inhmangaih (Eph5:25-30,33).
iii) An indawh tawn thin (Eph4:2; Kol3:13).
iv) Inhriatthiam tawnna an nei (1Tim3:2-5).
v) Thu an inawih tawn (Eph6:1-3; 5-8; Kol3:20).
vi) Mawhphurhna an ngai pawimawh (Tita2:9-10).
vii) Inzah tawnin an intulut tawn (Eph5:21-24; Kol318).
viii) Inchhungkhur khawsak rel fel an ngai pawimawh (1Tim3:4-5).
ix Chhungkaw thaah chuan muanna leh himna a awm (Tirh16:34).
x) Chhungkaw tha chuan Pathian an tih (Tirh16:34; Eph5:21; 2Tim1:5).
5. CHHUNGKAW THA DIN THEI TURA THURAWN LEH MAWHPHURHNA:
Chhungkaw tha a awm theih nan leh chhungkaw tha din thei turin chhungkuaa member hrang hrangte hnenah Paulan zirtirna leh thurawn a pe a, ‘he tiang hian ti u la, chhungkaw tha tak in ni ang’ erawh a ti hran lo. A thurawn anga an awm chuan chu chuan chhungkuaah rah tha a chhuah thei ang a tihna erawh a ni thei; Chungte chu lo tarlang i la;
i) Nu leh Pa-te:
a) Pathian mite zingah inngaihna bawlhhlawh a awm tur a ni lova; chutiang thil chu miin a pumpelh theih nan mipa leh hmeichhia chuan nupui bik leh pasal bik an nei tur a ni (1Kor7:2).
b) Nupa karah inthenna a awm tur a ni lo (1Kor7:10-11).
c) Inchhungkhur khawsak rel fel (1Tim3:4-5,12) hi nu leh pa mawhphurhna a ni (1Tim5:14).
d) Fate an hmangaih tur a ni a (Tita2:3), an ti nuarin an ti thinuar tur a ni lo. Lalpa thununna leh zilhnain an enkawl zawk tur a ni (Kol3:21; Eph6:4).
e) Nupa karah – Pathian tihna, inhmangaih tawnna, inremna leh, intukluh tawnna a awm ngei tur a ni (Eph5:21-33; Kol3:18,19).
f) An chan tur tawk inpe tawnin an inti lungawi tawn tur a ni (1Kor7:3-4).
g) Tawngtaina hi nupa karah a pawimawh em em a, tawngtai thei lo khawpa intih beidawnna a awm tur a ni lo (1Kor7:5).
ii) Naupang te :
a) Naupangte chuan nu leh pa thu zawmin an awih tur a ni (Eph6:1; Kol3:20).
b) Nu leh pa te an chawimawi tur a ni (Eph6:3).
c) Pathian an ngaihsak tur a ni (1Tim5:4).
d) Anmahni hringtute chungah that an zir tur a ni (1Tim5:4).
iii) Nula leh tlangval te:
a) Rilru fel tak pu thin mi an ni tur a ni (Tita2:6).
b) Tlangval fel tak Timothea chu Paulan ti hian a fuih – ‘Putarte chu hau tur an ni lova, pa angin thlem zawk tur an ni. Rawltharte chu nau angin en tur an ni a, pitar te chu nu angin, nula te chu thianghlim takin farnu angin; tin hmeithaite chu chawimawi tur an ni’ (1Tim5:1-3) tiin.
iv) Lengtul leh Hmeithaite:
a) Insum theih lohna leh hurna an pumpelh tur a ni (1Kor7:8-9).
b) Mahni nawmna ngawta inpe, thatchhia, len-lawr ching, sawi loh tur sawi, kam tam, mite thiltih rel ching an ni tur a ni lo (1Tim5:6,13).
c) Inchhung khawsak an rel tur an ni a, sawiselna tur remchang reng hmelma an hmuh tir tur a ni lo (1Tim5:14).
d) Hmeithai thenkhat chuan Pathian chungah beiseina neiin, a chhun azana dil leh tawngtaiin hun an hmang thin (1Tim5:5). Chutiang ti thin awmna chhungkua chu chhungkaw vannei tak an ni ngei ang tih a rinawm.
v) Pitar leh putar:
Putar te chu - insum thei, zahawm, rilru fel tak pu, rinna leh hmangaihna leh chhelnaa dik nei mi an ni tur a ni. Pitarte chu – pasal leh fate hmangaih mi, rilru fel tak pu, thianghlim taka awm thin, a tul apiang in lama thawk thin, ngilnei, pasalte thuhnuaia intulut thiam, Pathian zah thin mi an ni tur a ni; hektu leh uain hehin an awm tur a ni lova, tha lam zirtirtu ni thei khawpin awm an tum tur a ni (Tita2:1-5).
Heng bakah hian ‘bawih leh a pu’ tana thurawn a awm a (1Kor7:21; Phil2:22; Phile1:16). Amaherawhchu, tunlaiah bawih an awm tawh loh avangin tarlan a ni lo. Chhungkuaa member hrang hrangte mawhphurhna leh thurawn pawh hi duhthusamin a chipchiar lova; a awm chhunte hi erawh chhungkaw tha a awm theihna tura thil pawimawh tak vek an ni.
6. KHAWIKHAWMNA:
He tiang hian lo khaikhawm i la;
i) Paulan a zirtirnaah chhungkaw chi hnih (2) kan hmu a, chungte chu; Pathian chhungte leh chhungkaw pangngai an ni. Tin, chhungkua dintu leh a awm theihna bulpui chu Pathian a ni.
ii) Chhungkaw pawimawh zia hi – Pathian thu atangin kan hmu a, Pathianin a ngaih pawimawh zia pawh kan hmu. Chhungkua chu mihring nun dintu a nih bakah, mimal, kohhran leh, khawtlang tha leh hrisel dintu pawh a ni.
iii) Chhungkaw tha nihna leh lan dan chi hrang hrang sawm (10) kan zir a, chungte chu chhungkaw tha leh tha lo tehna atan te, in en letna leh insiam that nan a pawimawh hlea rin a ni.
iv) Chhungkaw tha nei thei tura thurawn leh mawhphurhna; chhungkuaa member hrang hrangte zawm tur tarlan a ni.
SAWIHO TUR:
Kan ramah hian chhungkaw tha tak tak karah chhungkaw tha lo pawh kan awm. Chhungkaw tha lo (chhungkaw keh chhia, inenkawlna tha lo, adt) awm chhanah hian tuin nge, eng thilin nge mawh phura kan hriat?
ZIRLAI PUITU:
Inthenna: Nupa kar inthenna hi pumpelh vek theih loh chin a awm ang.
Inchhungkhur khawsak rel fel (1Tim3:4-5) hi ‘nu leh pa te kuta awm emaw mawhphurhna’ tiin Paulan a tarlang hran lo. Rawngbawltu tlinnaah (qualification) erawh tarlangin a dah sang hle. Chu chu nu leh pa-te mawhphurhna pawh a nih deuh zel avangin, an kuta awm leh mawhphurhna bik angin tarlan a ni.
Rilru fel tak: Hei hian – mahni inthunun thei leh invawng , fing taka thil ti thin, thil la thutak leh mawhphurhna hlen zo a kawk.
Timothey-a hnena Paula fuihna: Paulan Timothey-a a fuihna hi chhungkuaa tlangval pakhatin a mawhphurhna a hlen dan tur ai mahin; rawngbawlnaa mawhphurhna leh tih tur inkawhhmuhna a ni zawk mah a. Hmun danga a fuihnate phei chu rawngbawlna kaihhnawih vek an ni.
No comments:
Post a Comment