Saturday, 17 May 2025

ZIRLAI 15-NA: KRAWS THU

 Bible thu chiar tur     : Kolossa1:19-23; Philippi3:18-19.

Thuvawn                    : Batna lehkha thupeka ziak, kan chunga awm, min dodal thina chu a thai bo tawh si a: chu ngei chu kraws-a khengbetin a la kiang ta (Kolossa2:14).

1.      THUHMAHRUAI:

He zirlaiah hian kraws thu bul leh a hrilhfiahnin bul kan tan ang a, chu mi dawtah Paula’n kraws a hriat dan leh, kraws hmelma chanchinte pawh kan zir tel ang.

2.      KRAWS THU BUL LEH A HRILHFIAHNA:

Thuthlung Thar ziaktute hian kraws sawina tawngkam hman lar bik pahnih an nei a, chungte chu ‘stauros’ (stau-ros) leh ‘khulon’ (khu-lon) an ni. Paula hian ‘stauros’ hi tum sawm (10) chuang a hmang a. ‘khulon’ chu tum hnih (2) emaw chauh a hmang a, chu chu ‘thing’ tia lehlin a ni (1Kor 3:12; Gal3:13).  Paula ni lo ziaktu dangte hian ‘khulon’ tum sawmparuk (16) (Mt26:47, 55; Mk14:43, 48; Lk22.52; 23:31; Tirh5:30; 10:39; 13:29; 16:24;  1Pet2:24; Thu2:7; 18:12; 22:2, 14, 19) leh ‘stauros’ tum sawmpasarih (17) zet an hmang a (Mt 10:38; 16:24; 27:32; 27:40; 27:42; Mk 8:34; 10:21; 15:21; 15:30; 15:32; Lk9:23; 14:27; 23:26; Jhn 19:17; 19:19; 19:25; 19:31). Amaherawhchu Paula chauh hian kraws thu leh a zirtirna -  ‘kraws-a Isua Krista thihnain sual avanga khawlohna awmte a chinfel dan’ a sawi a. Chuvang chuan ‘kraws thu’ leh a zirtirna hi Paula zirtirna atanga  zi chhuak, Paula tih chhuahah mi tamtakin an ngai a ni.

A nawlpuia kristiante thurin zirtirnaah chuan, kraws emaw kraws thu chu kawng hrang hrangin hrilhfiah a ni, he tiangin;

i)                    Chhandamna innghahna bulpui a ni.

ii)                  Kristian-te thurin leh zirtirna intanna bul a ni.

iii)                Kristian-te thu leh hla inthlun khawmna hmunpui a ni bawk tiin.

 Kraws emaw kraws thu chu - thing phun (stake) emaw, thing kawkalh emaw, anchhe dawng leh mi sualte hremna leh tihhlumna emaw ngawt a ni lo. Pathian hmangaihna te, Isua Krista inngaihtlawmna leh thuawihna te, a inpekna thuk zia te, a tuarna ropui tak chanchin te, mihring hlui chin ralna leh mi sualte ai a awh dan te, a tlanna hlu tak leh mi sualte thiamchanna hmun a nih dan te, Isua Krista thisen hlu tak avanga sil fai, thiamchang,  ngaihdam leh a chhandamna ropui tak kan chan dan te, mihring tawngkaina a hril sen rual loh Pathian hnathawh ropui chanchin tarlanna a ni. Tawngkam hnih khat leka sawifiah rual a ni lo.

3.      PAULAN KRAWS A HRIAT DAN:

i)                    Pathian hmangaihna tarlanna hmun a ni:

Paula tan chuan kraws chu Patian hmangaihna tarlanna hmun a ni (Gal2:20). A aiawha inpe inpekzia tarlanna hmun chu kraws a ni. Chu chu hmangaihna avang chauha lo awm a nih avangin, kraws chu Pathian hmangaihna tarlanna hmun a ni (Eph5:25).

ii)                  Pathian thu awihzia tarlanna leh a duhzawng tihpuitlinna hmun a ni:

“Thi khawp hiala thu zawmin a lo awm ta a, kraws-a thihna ngei chu”(Phil2:8) tia kan hmuh angin, kraws chu Isua’n Pa thu a awih zia a tarlanna leh, a duhzawng a tih puitlinna a ni. Chu chu tawngkam danga kan dah chuan; Kraws chu ‘mahni aia Pathian duh zawng tih puitlina hmunpui’ a ni. Isua’n Pa duhzawng tipuitlinga nasa taka chawimawina a hlawh ang khan (Phil2:9-11), mahni tana kraws pua, inkhengbeta, Pa duhzawng ti puitling thinte nunah hian Lalpa leh a ram hian hlawkna a hmu thin. Chutiang mite chu dinhmun duhawm takah Pathianin a dah thin a ni.

iii)                Krista khenbeha a awm chanchin a ni:

Paula tan chuan kraws thu chu ‘kenbeh Krista’ chanchin a ni (1Kor1:23). Khulon (thing) chanchin emaw thil sual titu hremna leh tihhlumna chanchin satliah mai a ni lo. Krista tuarna te, a inpekna thuk zia te, inngaihtlawmnate leh thil dang tam tak ‘krista khenbeh’ chanchin hian a tarlang a ni.

iv)                Pathian thuruk a ni:

Paula thu hril kha ‘Pathian thu a nih bakah, thlarau lam zirtirna’ a ni a (1Kor2:11,13). Chu chu ‘Pathian thuruk’; khawvelina a hrit theih loh, Pathianin a mite hnena Thlarauva a puan thina kha a ni (1Kor2:8-10,16). Chu chanchinah chuan ‘khenbeh Krista chanchin’ pawh a tel avangin, Paula chuan – ‘Pathian thu fing thuruk emaw, thu fing inthup, kan ropuina tura Pathianin khawvel awm hmaa a ruat lawk’ a ti hial a ni (1Kor2:1,7).

v)                  Boral mekte tan atna, chhandam mekte tan erawh Pathian thiltihtheihna leh finna a ni:

Miin, ‘kraws chu thil sual nasa tak titu mualpho taka hremna leh tihhlumna’ ang chauha a hriat chuan, Isua Krista kraws chanchin chu atan thu atthlak mai a ni. Tin, a awmzia leh a hnathawh dan a hriat chian loh pawhin Isua Krista kraws chu atan thu atthlak a ni bawk.

Amaherawhchu a ringte tan erawh chuan, kraws chu Pathian thiltiththeihna leh finna a ni. Khawvelin finna hmanga Pathian an hriat theih loh hnuin, kraws thu chuan finna kawngah mite a hruai lut a, a ring apiangte tan chhandamna a ni (1Kor1:21). Chu chu kraws Pathian thiltihtheihna leh finna a nih dan kawng khat a ni. Pathian thiltihtheihna a nih zia kan hria ang hian Pathian finna a nih zia pawh hre tel bawk i la thil duhawm tak a ni awm e.

Tin, kraws chuan khawvelin ‘thiltihtheihna’ a hriat dan chawpin a thlak (redefined) a. Kraws chuan Isua kha chaklohna hmunah a hruai lut hmasa zet a; mahni intiruakin, inngaitlawmin, bawih ang hialah siamin, thihna hial a thlen a; mahse chu hmun atang ngei chuan ‘chakna leh thiltihtheihna’ ropui tak nen Isua chu thuam tharin a lo awm leh ta a ni (Phil2: 6-11).

vi)                Mihringhlui chin ralna a ni:

Paula chuan kraws chu khawvel leh amah khengbettu (Gal2:20; 6:14) a nih zia te, tisa chu a sual ngaihtuahna leh a chaknate chawpa khenbeh (Gal5:24) a nih dante min hrilh a. Tin, tisa avanga Dan a chak loh laia, a tih theih rual loh Pathianin a fapa Isua Krista ngei, tisa sual ang pua, sual thawi nana a rawn hman dante (Rom 8:3-4) pawh min hrilh a ni.

vii)              Intaina tihlumtu a ni:

Chhan hrang hrang avanga ‘intaina’ mihring leh mihring, Pathian leh mihring inkara awm thina chu kraws chuan a tihlum a, chu mi zarah chuan hmana hla taka awmte kha Krista thisen chuan tihhnaihin an awm a, pawl hnihte chu pum khatah a siam a, an kar pindan pawh a tichim a, pahnihte chu mihring thar pum khatah siamin a inrem tir bawk a ni (Eph2:13-16).

viii)            Dan anchhe lak ata min tlanna a ni:

Thuthlung Hlui danah chuan, ‘dan thu pawm nghet lotu leh thinga khai kan apiang chu anchhe dawng’ (Deu21:23; 27:11-26) an ni. Isua chu thinga khai kan a nih avangin, kan aia anchhe dawng emaw kan aia anchhe dawng a nih avanga thinga khai kan a ni. Amaherawhchu kan aiawha khenbeha a awmna, thihna leh thawhlehna chuan anchhia zawng zawng a lak kian tak avangin; kraws chu Dan anchhia khenbehna leh chu mi lak ata min tlanna a lo ni ta a ni. “Batna lehkha thupeka ziak, kan chunga awm, min dodal thina chu a thai bo tawh si a; chu ngei chu kraws-a khengbetin a la kiang ta” (Kol2:14) tia Paula vekin a tarlan ang khan. 

ix)                Thiam channa a ni:

Batna lehkha thupeka ziak, kan chunga awm, min dodal a, thiamloh hial min chantir thina chu kraws-ah khengbetin a la kiang a, a thai bova, lalna leh thuneihna chawpin a hneh tawh a (Kol 2:13-15). Chuvangchuan thiamloh min chan tirtu a awm tawh lova, kraws zarah chuan ‘thiam chang emaw Pathian felna’ (2Kor5:21) kan lo ni ta a ni.

x)                  Chanchin Tha a ni:

Kraws thu chu boral mekte tan chuan atna a ni a (1Kor1:18), amaherawhchu thu atthlak hmanga a ringtute chhandam chu Pathianin tha a ti a (1kor1:21). Chu chanchin chu Paula’n a hril  ‘Chnchin Tha’ kha a ni (1Kor1:17, 23). Miin ‘kraws thu’ leh a zirtirna emaw, ‘mahni kraws pua Isua hnung zui’ (LK14:27) emaw hi a ngam lo emaw a hnar a nih chuan, a hriat loh karin ‘Chanchin Tha’ emaw ‘kraws dodaltu’ (Lk11:23) a ni ang tih a hlauhawm hle a ni.

4.      KRAWS HMELMA:

Paulan ‘kraws hmelma’ te chanchin a zirtir (Phil3:18-19) hi lo tarlang tel i la, he tiangin;

i)                    Kawvel thil an duh thin:;

Kraws hmelmate chuan ‘khawvel thil an duh thin’ tih hi Paula sawi a ni. Saptawng bible thenkhat-a kan hmuh dan chuan; i) Khawvel thilah an rilru an nghat (N/KJV, ESV, NIV, WEBSTER), ii) An ngaihtuahnate chu khawvel lam thil a ni (CEV), iii) Khawvel lam thilte chauh an ngaihtuah thei (GNB,NLT). He tiang mite hian Thlarau lam thil an tuipui thei lo. Khawvel lam thil chu an rilru kaihruaitu a nih avang leh an awn lam a nih avangin Thlarau thilah an rilru an pe tak tak thei lo. ‘Tisaa hmel intih mawi duh’ (Gal5:12) te nen huang khata dah theih an ni ang.

ii)                  An pathian chu an pum a ni:

Kraws hmelmate chuan Pathian ni lo pathian dang an nei a, chu chu ‘an pum’ a ni. ‘Pum’ chuan – rilru, taksa leh thlarau chak zawng apiang ti tura mihringin duhthlanna a siam thin dan a kawk a. Pathian duh zawng aia mihring chakna dah lian zawkte an ni.

iii)                An ropuina pawh an mualphona a ni:

‘An ropuina pawh an mualphona a ni’ tih hi kawng hnihin a tarlan theih, hetiangin;

a)                  An mulphona tur chu an chawi sang zawk hlauhva.

b)                  Ropuina tur nia ngaih thil an buaipui chiam leh inhaivur nana an hmante chu an mualphona thentu mai a ni, tiin.

Ropuina, hlutna, zahawmna leh, lenna emaw tia thenkhatin dik lo taka an it zawng an ti thin hi hlawhtling ve bawk mahse, chungte chu an tan ‘mualphona’ mai a ni. Mi tamtakin ropuina emaw kan tih hi mualphona min thlentu an ni.

iv)                An tawpna chu boralna a ni:

Kraws dodaltute  ‘tawpna leh boralna’ chu he tiang hian kan hmu;

a)                  An tawpna chu chhiatna a ni (ESV,N/KJV,NIV,NLT,WEBSTER).

b)                  Hremhmunah nawr liam an ni ang (CEV).

c)                  Hremhmunah an tawp ang (GNB), tiin.

Kraws dodal hi a hlawk lo. Dam chhung la-laa ‘mualphona’ thlen theitu a nih bakah, a tawpah chhiatna, boralna leh hremhmun thlen theitu a ni.

Supergeon-a chuan, “Chhan kawng thum avangin Paula hi a tap a; pakhatnaah chuan – Krista kraws hmelmate thil tihsul rapthlak tak avangin;  a pahnihnaah chuan – an thiltih sual nghawng lo awm turte avangin; a pathumnaah chuan – an chunga chhiatna lo thleng turte avangin” tiin. “Tihduhdahna a tuar laiin Paula hi a mittui a tlak kan hre lo. Tuarna a chunga lo thleng thinte avang leh, hlauhawm a hmachhawn laite pawhin a tah emaw, a mittui a tlak thu  kan hre lo; mahse kraws hmelmate avang chuan a tap hial a ni.” a ti. Kraws hmelma-a insiam leh a hmelma nih hi thil pawi tak a ni.

5.      KHAIKHAWMNA:

i)        Kraws thu zirtirna hi Paula thuchah bulpui, Paula atanga hriat hlawh a ni.

ii)  Ringtute tan kraws chu; a) Chhandamna bulpui, b) Kristian-te thurin leh zirtirna intanna bul leh, c) Kristian-te thu leh hla inthlun khawmna hmunpui a ni.

iii)    Paula zirtirna atangin kraws chu kawng hrang hrangin a hriat theih a; a) Pathian hmangaihna tarlanna hmun a ni a, b) Pathian thu awihzia tarlanna leh a duhzawng tihpuitlinna hmun a ni a, c) Krista khenbeha a awm chanchin a ni a, d) Pathian thuruk a ni a, e) Boral mekte tan atna, chhandam mekte tan erawh Pathian thiltihtheihna leh finna a ni a, f) Mihringhlui chin ralna a ni a, g) Intaina tihlumtu a ni a, h) Dan anchhe lak ata min tlanna a ni a, i) Thiam channa a ni a, j) Chanchin Tha a ni.

iv)    Kraws hmelmate chanchin pawh kawng li (4)-in kan hmu; a) Khawvel thil an duh thin a, b) An pathian chu an pum a ni a, c) An ropuina pawh an mualphona a ni a, d) An tawpna chu an boralna a ni.

SAWIHO TUR:

Pathian rawngbawltute zingah hian ‘Kraws hmelma’ kan awm theiin kan ring em? ‘A ring lo’ chuan a chhan sawi se; ‘a ring’ chuan kraws hmelma nia an hriatte awm dan sawi se.


ZIRLAI PUITU:

Intaina: Inmihranna, inmil lohna, inngeihlohna tihna a ni bawk.

Tlanna: Tlanna hi Grik tawng chuan exÄ“gorasen (ex-e-go-ra-sen) a ni. Chu chu sal tangte miin a tlan anga ‘tlan’ (lei) sawina a ni. Mihring chu bawhchhiatna avanga thiamloh chang; Dan (anchhia)-in thiamloh a chantir tawh, chhe lailet der, thi tura hrem hmabak, etc a ni. Kan aiawha kraws-a Isua thihna chuan kan bat min tlak sak a, min tlan a, thiamloh chang kha, thiam changah min siam ta a ni.

Saptawng Bible thenkhat: N/KJV: New/King James Version; ESV: English Standard Version; NIV: New International Version; WEBSTER: Webster Bible Translation; CEV: Contemporary English Version; GNB: Good News Bible; NLT: New Living Translation.

Supergeon: Supergeon-a hi a hming pum chu Charles Hudson Supergion (1834-1892)  a ni. New Park Street Chapel pastor niin, sap rama Baptist thuhriltu lar tak, ‘thuhriltu lal fapa’ tia hriat leh koh a ni.

_____________________________________________

DIARY:

1.      Vawiin Dt. 16.06.2022(thu) hian KROS THU-a sub-heading 1;Boral mekte tan atna, chhandam mekte tan erawh Pathian thiltihtheihna leh finna a ni (1Kor1:18) hi paragraph khat, tlar 10 emaw lek a ni a, mahse ka chai rei lehpek hle mai. A sentence ka rephrase nasa lutuk a, helai ‘para’ ringawt atan hian ni hnih lek lek hun ka hmang a ni. Ka tawng hmang thiam lo lutuk avang leh sentence ziah dan azira a chhiartuten zawhna tul lo an zawh fo ang chi pumpelh a nih theihnan, ka ziah sa hi nasa takin ka ziak thain ka thlak kual thin a ni.

2.      Dt. 22.06.2022: Vawiin hian Kraws thu ka ziak zova. Kraws tih thumal chu ‘Kros’ ti vekin ka lo ziak a. Institution (Serampore College) atanga chhuak hlim ang ka nih avangin ka ziah tawhahte pawh saptawng ka chawhpawlh nasa hle a, chu chu pumpelh tumin ka bei nasa hle thin a ni. Kraws mozotawnga an ziah dan erawh ka lo hre chiang lo hrim hrim hi alo  ni a, ka hriat chhuah hnua ka edit vek chuan thumal 63 zet ka siam tha hial a ni.


No comments:

Post a Comment

ZIRLAI 17-NA: KHAWNGAIHNA

  Bible Thu Chiar tur :  Ephesi 1:3-14; 2:1-10. Thuvawn          :  Kan Lalpa Isua Krista khawngaihna chu, a retheihna avanga in lo haus...